آیا ما در اهواز نان می‌خوریم؟

دکتر لفته منصوری :چند هفته پیش در سفر به شیراز متوجه تبلیغی در سطح نانوایی‌های شیراز برای «نان کامل» شدم. نان کامل در برابر همین نان سفیدی است که می‌خوریم! و البته این نان، نه ناقص است بلکه با توجه به بیماری‌های که ایجاد می‌کند، باید بگویم که ناقض! یعنی نقض‌کننده‌ی سلامت انسان است.

خود تو پنداری که تو نان می‌خوری؟ / زهرمار و کاهِش جان می‌خوری*[۱]

مطالعات ‏ملی ‏و‏ ‏ بین‌المللی ‏فراوانی ‏در خصوص ‏ارتباط ‏میان ‏مصرف ‏نان ‏سفید ‏و ‏افزایش‏ احتمال ‏ابتلا ‏به ‏انواع‏ ‏ بیماری‌های ‏غیر واگیر ‏انجام‌شده ‏است.‏ نتایج ‏حاکی ‏از ‏آن ‏است‏ که ‏مصرف ‏نان‏ سفید ‏اثر ‏چشمگیری ‏در ‏ابتلا ‏به ‏انواع ‏بیماری‌های مزمن غیر واگیر از قبیل مشکلات قلبی- عروقی، اختلالات متابولیکی، چاقی، کم‌خونی، دیابت نوع دو، سوءهاضمه، کمبود املاح معدنی، مشکلات عصبی و سرطان‌ها دارد.‏ ‏ درعین‌حال ‏در ‏مطالعات‏ متعددی ‏اثر مصرف غلات کامل در پیشگیری از احتمال ابتلا به بیماری‌های مزمن غیر واگیر نشان داده شده است.‏[۲]

گندم‏ اصلی‌ترین ‏ماده ‏غذایی ‏مورد ‏مصرف‏ در ‏خانوارهای‏ ایرانی ‏اســت. ‏مطالعات ‏مربوط ‏به ‏میزان ‏مصرف‏ گندم ‏در ‏میان ‏کشورهای ‏مختلف‏ جهان ‏نشان‏ ‏ می‌دهد ‏که ‏ایـران ‏با ‏سرانه ‏مصرف‏ ۱۹۴ کیلوگرم ‏در ‏سال، ‏در‏ رتبه ‏هفـتم ‏قرار ‏دارد ‏و‏ ‏ به‌صورت‏ متوسط ‏میانگین ‏مصرف ‏نان ‏در ‏ایران ‏دو‏ تا ‏سه ‏برابر ‏مصرف ‏متوسط ‏جهانی ‏است. ‏درواقع ‏۶۳ درصـد از جیـره غـذایی روزانه هر خانواده ایرانی از مصرف نان تأمین می‌شود‏.[۳] ‏بهترین ‏نانی ‏که ‏از ‏آرد‏ گندم ‏می‏توان ‏تهیه ‏کرد، ‏نان‏ کامل ‏است. ‏نان‏ کامل ‏از ‏آردی‏ تهیه‏ ‏ می‌شود ‏که ‏هر ‏سه ‏بخش‏ دانه ‏گندم ‏(سبوس، ‏جنین، ‌‏ آندوسپرم) ‏در ‏آن‏ حفظ‏ می‏شود ‏(شــکل‏ پیوست این گزارش را نگاه کنید) و‏ چنین‏ نانی ‏به‌عنوان ‏قوت‏ غالب ‏جامعه ‏از ‏پروتئین، ‏کلسیم، ‏آهن‏ و‏ ویتامین ‏بالایی ‏برخوردار ‏است‏ و‏ قادر ‏است‏ بخش‏ بسیاری ‏از ‏نیازهای‏ جامعه‏ به‏ مواد‏ مغذی‏ را ‏تأمین ‏کند.‏ همچنین ‏نان‏ کامل ‏از ‏منابع ‏اصلی‏ تأمین ‏فیبر ‏اســت ‏کــه ‏وجود ‏آن‏ در‏ تضمین ‏کارکرد ‏طبیعی ‏دستگاه ‏گوارش‏ انســان ‏ضروری‏ است. ‏به‌رغم‏ فواید ‏بســیار ‏بالایی ‏که‏ برای‏ نان ‏کامل ‏وجود ‏دارد، ‏اما‏ همچنان درصد بالای سبوس‌گیری و حذف جنین در تولید آرد مورداستفاده در انواع نان‌های سنتی (سنگک، بربری، تافتون و لواش) و بسیاری از نان‌های فانتزی و صنعتی اتفاق میافتد.[۴]

و ما در اهواز به قول مولانا زهرمار می‌خوریم و مشکل کجاست؟ در مردم ما که مطالبه نمی‌کنند؟ یا در دولتمردان ما که اراده‌ای برای اصلاح وضع موجود ندارند یا در کارخانه‌های آرد و نانوایی‌های ما که سود طلب و بی‌مسئولیت‌اند! و من بعد از هر سفری حسرتی و شاید حسادتی به دیگران و رنجی برای خودمان که چرا این‌طوریم؟!
و من به کارگروه ساماندهی گندم و آرد و نان خوزستان به ‏ریاست ‏استاندار و عضویت ‏معاون‏ ‏ برنامه‌ریزی ‏استاندار ‏و‏ رئیس‏ سازمان‏ صنعت، ‏معدن ‏و‏ تجارت‏(دبیر)، ‏رئیس ‏سازمان ‏جهاد‏ کشاورزی،‏ رئیس‏ دانشگاه ‏علوم ‏پزشکی‏ مرکز ‏استان، ‏ رئیس ‏ســازمان ‏امور ‏اقتصادی ‏و‏ دارایی، ‏مدیرکل‏ تعزیرات ‏حکومتی ‏استان، ‏مدیر ‏شرکت‏ غله ‏و ‏خدمات‏ بازرگانی ‏در ‏استان، ‏رئیس‏ اتاق ‏اصناف‏ مرکز ‏استان ‏و ‏رئیس‏ هیئت‌مدیره ‏اتحادیه ‏نانوایان ‏مرکز ‏استان ‏و‏ سایر ‏دستگاه‏ها ‏(حسب‏ تشخیص ‏کارگروه) تشکیل شود؛ از شیراز و از قول سعدی علیه‌الرحمه بلند می‌گویم:

کرامت جوانمردی و نان‌دهی است / مقالات بیهوده فرماندهی است.

پانوشت منابع::

[۱] – مولوی
[۲] – برای نمونه نگاه کنید به: ‏آزادی، ‏صبا؛‏ معینی ‏شبستری، ‏مسعود ‏و‏ شهرام ‏سهیلی (۱۳۹۶) ‏تأثیر ‏کربوهیدرات ‏با ‏نمایه ‏گلیسمی ‏متفاوت ‏بر ‏غلظت‏ گلوکز، ‏لاکتات ‏و‏ عملکرد ‏ورزشی‏ متعاقب ‏یک ‏جلسه ‏فعالیت ‏استقامتی ‏در ‏زنان ‏فعال ‏شهر کرج،‏ فصلنامه ‏علوم‏ ورزش، ۹ (۲۷)؛ و ‏گزارش ‏تحلیلی ‏گندم،‏ آرد ‏و ‏نان ‏در ‏ایران ‏(وضعیت‏ موجود، ‏مشکلات‏ و‏ موانع، ‏راهکارها، ‏انتظارات‏ از‏ ذینفعان).‏(۱۳۹۷)؛ ‏کمیته‏ فنی ‏بهبود ‏کیفیت‏ و‏ سلامت‏ نان، ‏کارگروه ‏امنیت ‏غذا ‏و ‏تغذیه، ‏دبیرخانه ‏شورای ‏عالی ‏سلامت‏ و‏ امنیت‏ غذایی؛ و حقیقت دوست، ‏فهیمه؛ ‏زریباف، ‏فاطمه؛ ‏اسماعیل‌زاده، ‏احمد ‏و ‏لیلا ‏آزاد بخت‏(۱۳۸۹) ‏بررسی ‏ارتباط‏ مصرف‏ غلات‏ کامل‏ و‏ ‏ بیماری‌های ‏مزمن،‏ دیابت‏ و ‏لیپید‏ ایران،‏ ۹ (۳).
[۳] – ‏باباشاهی،‏ مینا ‏و‏ سمیرا ‏شــکری ‏(۱۴۰۰) ‏ارتباط ‏میزان ‏یارانه ‏پرداختی ‏به ‏گندم ‏و ‏آرد ‏و‏ سرانه ‏مصرفی ‏نان ‏در ‏خانوارهای‏ ایرانی.‌‏ سلامت‏ و‏ بهداشت، ۱۲ (۱).
[۴] – مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (۱۴۰۲/۱/۱۹)، ضرورت اتخاذ تدابیر فوری به‌منظور جایگزینی نان موجود با نان کامل، دفتر مطالعات زیربنایی، شماره مسلسل: ۱۸۸۳۸، ص ۱۰.