در ضرورت خودپالایی سازمان روحانیت

دکتر سید محمدرضا موالی زاده : سالهاست که در علم مدیریت از نگاه مکانیکی به سازمان عبور کرده و به نگاه زیستی رسیده اند اکنون سازمان به مثابه یک اندام واره ، یک ارگانیسم و یک موجود زنده تلقی می شود در این نگاه سازمان دوران جنینی دارد متولد می شود رشد می کند به بلوغ و دوران پختگی می رسد و مراحل گوناگون عمر خود را طی می کند

سازمان بیمار می شود ، دچار جراحت و آسیب می گردد دوران نقاهت دارد ، بهبود می یابد و… در مقوله پایداری و تعادل سیستم ها بحثی تحت عنوان هومئوستازی Homeostasis یا هم ایستایی یا بازیابی تعادل مطرح می شود که برگرفته ازمبحث مهمی در فیزیولوژی است هر گاه یک سلول در زیر میکروسکوپ تحریک شود دچار تلاطم و عدم تعادل می شود اما به سرعت تعادل از دست رفته را باز می یابد
بدیهی است که این موضوع در خصوص یک بافت ، یک اندام ، یک موجود زنده ، یک انسان ، یک خانواده و بالاخره یک جامعه در ارتباط با محیط پیرامون شان و یا عواملی که از درون باعث ایجاد اختلال در آنها می شود نیز رخ داده و همین چرخه ۱- تحریک ۲- ناپایداری و عدم تعادل ۳- هومئوستازی ( بازیابی تعادل ) اتفاق می افتد با این تفاوت که هر چه سیستم بزرگتر می شود این فرایند پیچیده تر می گردد در سیستم های ساده محرک ها عمدتا فیزیکی اند اما در سیستم های پیچیده محرک ها بسیار متعدد ومتنوع اند

هر یک از پارامترهای نشانگر سلامتی از جمله فشار خون ، اسیدیته ، قندخون ، دمای بدن و… بالا یا پایین رود مکانیسم هایی در بدن فعال می شوند که تا جای ممکن بدون مداخلات بیرونی این شاخص ها را به نقطه طبیعی نزدیک نمایند این عملیات متعادل سازی همان هومئوستازی است . اساسا خداوند عالم ، جهان هستی را هوشمند خلق نموده و قابلیت خودتنظیمی را در نهاد آن قرار داده است
☆ مهمترین شاخص ارزیابی سازمان ها این است که در مواجهه با عوامل تضعیف کننده ( چه از بیرون و یا از درون ) چگونه آسیب شناسی می کنند ؟ چه راه حل هایی برای کسب مجدد سلامت سازمان به کار می بندند ؟ و در چه بازه زمانی به نقطه تعادل می رسند ودر مسیر رشد قرار می گیرند؟ هرقدر این فرایند سریعتر و دقیق تر صورت گیرد می توان گفت که انرژی حیاتی و ماندگاری و طول عمر مفید آن سازمان بیشتر است
☆ سازمان ریشه دار و معتبر روحانیت نیز از قوانین و فرمول های علمی حاکم بر سازمان ها ( که به بخشی از آنها اشاره شد ) مستثنی نمی باشد ، این سازمان در کنار توفیقات بسیاری که داشته دچار آفت هایی نیز شده است این آفت ها غالباً از درون سیستم روحانیت واز ناحیه روحانیونی صورت گرفته که خواسته یا ناخواسته با اظهارنظرها و رفتارهای خود به موجودیت ، سلامت و اعتبار این نهاد دیرپا آسیب رسانده اند لذا هر قدر زمان بیشتری از دست رود و روند بازسازی سازمانی و خوداصلاح گری و بازیابی تعادل و رسیدن به نقطه تراز در این سازمان به تاخیر افتد در مسیر زیست پایدار با چالش های بیشتری مواجه می گردد

نقاط قوت و عناصر حیاتی ، قوام بخش و اعتباردهنده سازمان روحانیت همانا پاکدستی و عدم دلبستگی آنان به مواهب و زخارف دنیوی و پرهیز از قدرت طلبی ، در پیش گرفتن عقلانیت و خردورزی ، صداقت و یکرنگی ، مشی متعادل ، فروتنی و خاکساری ، رافت و شفقت ، مردم گرایی و غمخواری و همراهی با فرودستان و داشتن موضعی پشتیبانانه و پدرانه نسبت به مردم و مجموعه ای از خصائل مثبت و سازنده دیگر بوده است
☆ حال اگر هر یک از مولفه های پیشگفته دچار مشکل شوند سازه اعتماد مردم به روحانیت شکاف برداشته و اعتبار سازمان روحانیت کاهش می یاید
☆ با عنایت به اینکه روحانیون در طول تاریخ در پیوند با اعتقادات بنیادین مردم و در کسوت پدران معنوی جامعه بوده اند طبیعتا از جایگاه حساسی برخوردارند لذا شکنندگی و آسیب پذیری پایگاه اجتماعی آنان نیز ضریب گرفته و شدت و دامنه بیشتری می یابد ، بنابراین توجه به اصل مراقبت درون سازمانی و خویشتن بانی و حساسیت نسبت به اصلاح کژی ها و رفع کاستی ها در آن بیش از سایر طبقات و صنوف شغلی و اجتماعی ضرورت می یابد
☆ متاسفانه اقلیتی پرحاشیه در میان روحانیون وجود دارند که با اقوال و افعال و خلقیات خود و اطرافیان شان عمداً یا سهواً به جایگاه روحانیت آسیب های جدی و جبران ناپذیر وارد می کنند و چنانچه شرایط بدین گونه پیش رود و این گونه رفتارها ادامه یابد بیم آن می رود که بدبینی نسبت به روحانیت فراگیر شود( در اینجا مجالی برای واکاوی مجموعه عوامل تضعیف و تهدید کننده جایگاه روحانیت نیست این عوامل اجمالا مربوط به مشکلات موجود در چند زمینه می باشد : دانش ، بینش ، روش ، منش ، ان شاءالله در فرصتی دیگر به این موضوع خواهیم پرداخت هر چند بارها این موضوعات مطرح گردیده و مبادی ذیربط به خوبی به ابعاد و اضلاع موضوع واقف هستند )

مشفقانه توصیه می شود که سازمان روحانیت تا دیر نشده ، دست به کار شود و دامان خود را بتکاند و از اقلیتی که ملبس به این لباس اند اما خواسته و ناخواسته مردم را نسبت به آن بدبین می کنند خلاصی یابند بایستی ملاحظات و تعارفات را کنار گذاشت این کار عزم و قاطعیت و هوشمندی و درایت و صبر و پشتکار می خواهد.

در موضوعات مربوط به محیط زیست و مهندسی آب بحثی تحت عنوان خودپالایی یا self purif ication مطرح می شود بدین ترتیب که جریان آب به طور طبیعی خود را از عوامل مخرب پالوده می سازد روحانیت هم به مثابه رودخانه ای است که از اعماق اعصار و قرون سرچشمه گرفته و خود بایستی به پالایش آنچه که با جریان زلال آن همخوانی ندارد همت گمارد
☆ به فکر وجهه این نهاد دیرپا و این سرمایه بزرگ تاریخی ، ملی ، اعتقادی ، اخلاقی و اجتماعی باشیم حیف است که دستمایه اقوال غلوآمیز ، رفتارهای التهاب آفرین ، هیجانات مخرب و منفعت طلبی های گروهی اندک شود.