حقوق شهروندی دانش آموزان

مسعد سلیتی : دانش آموز شهروندی است که بین دوره سنی شش تا هجده سالگی در مدارس رسمی کشورو قبل از دوره دانشگاه مشغول به تحصیل باشد اطلاق می گردد . دانش آموز در معنای لغوی به کسی که دانش می آموزد گفته می شود. دانش آموزان همچون دیگر شهروندان جامعه از حقوق شهروندی برخوردار می باشند هر چند که به سبب سن برخی حقوق آنها از جمله حقوق سیاسی معلق خواهد بود تا پس از طی این دوران از تمام حقوق شهروندی همچون دیگر شهروندان برخوردار خواهند شد.

نظام آموزشی می بایست حقوق شهروندی دردو مفهوم عام و بخشی حقوق شهروندی دانش آموزان را در کتب درسی و برنامه های آموزش پنهان به دانش آموزان آموزش داده و نسبت به تقویت و توسعه فرهنگ حقوق شهروندی در جامعه اقدام نماید اما حقوقی که باید بیشتر مورد توجه قرار گرفته و به دانش آموزان آموزش داده شود حقوق شهروندی دانش آموزی است که می بایست طی دوران تحصیل با این حقوق آشنایی پیدا کرده و اعمال گردد.

حقوق شهروندی دانش آموزان به کلیه امتیازات و توانایی هایی که به رابطه دانش آموز با محل آموزش و مربیان وی درارتباط باشد گفته می شود اما حقوق شهروندی در مفهوم عام آن به کلیه ی حقوق فرهنگی(زبان،ادبیات،هویت،،هنر و مطبوعات و…)حقوق اجتماعی واقتصادی(حق اشتغال ،برابری در فرصتهای شغلی،بهره مندی از خدمات بهداشتی واجتماعی و…)حقوق سیاسی(مشارکت درتعیین سرنوشت،تصدی مناصب دولتی،آزادی احزاب وجمعیت ها و…)حقوق مدنی(حق آزادی بیان ،مساوات در برابر قانون،ممنوعیت تبعیض و…)حقوق قضایی (دادرسی عادلانه ،حق دادخواهی،حق تامین عدالت و…)حقوق تأمین امنیت(حفاظت از جان،مال،مالکیت …) گفته می شود.

حقوق شهروندی دانش آموزانی که ۹ ماه از هر سال و بطور تقریبی ۱۳ سال از بهترین دوران زندگی خود را در مدارس برای تعلیم و تربیت می گذرانند تا بعنوان پدران و مادران و مدیران آینده جامعه را بسازند مستحق بررسی و آموزش و توسعه و تقویت است. دانش آموزان که به جهت سن کم و عدم رشد کافی جسمی وبلوغ فکری و روانی نیازمند حمایت ویژه حقوق شهروندی در دوران تحصیل می باشند.

نظام آموزشی در خدمت دانش آموزان است و مکلف است در اتخاذ هر تصمیم یا اقدامی که به حقوق شهروندی دانش آموزان مرتبط باشد منافع و حقوق آنها و تامین سلامت جسمی ، فکری و روانی و رشد شخصیت و توانایی های علمی و آموزشی آنها را مد نظر قرار داده و بر سایر اموارت نظام آموزشی مقدم بداند و حقوق شهروندی دانش آموزان می بایست همواره مورد توجه جامعه ، قانونگذار و نظام آموزشی قرار گیرد ،دانش آموزان را نباید فاقد اراده و حقوق دانسته و آنچه مربیان یا نظام آموزشی بر آنها تحمیل نماید را مکلف به اجرای آن دانست بلکه دانش آموزان از حقوق شهروندی عام و بخشی خود برخوردار می باشند و جامعه،خانواده و نظام آموزشی مکلف به احترام به آن و رعایت حقوق آنها می باشد.

ضرورت آموزش حقوق شهروندی دردومفهوم عام و بخشی دانش آموزی باعث می شود دانش آموزان ضمن آشنایی باحقوق شهروندی خویش و انتقال این آموزش ها به دیگران وارتقا روحیه قانون مداری و رعایت حقوق دیگران و عدم تجاوز به حقوق غیر ، تحقق و اجرای این حقوق رامطالبه نموده ومدیران و نظام آموزشی را به اجرای وظایف خویش وفعالیت درحیطه وظایف واختیارات قانونی ملزم نمایند.آموزش حقوق شهروندی باید از دوران ابتدایی آغاز شده و حتی نحوه رفتار معلمان با دانش آموزان نیز مورد آموزش قرار گیرد تا فرهنگ حقوق شهروندی که بموجب آن تمامی شهروندان از حقوق خود آگاه بوده و نسبت به آن هوشیار باشند و برای حقوق دیگر شهروندان مطالبه گر و از آن دفاع نمایند محقق گرَدد.

حقوق شهروندی بخشی دانش آموزان را می توان به ۱_حق تحصیل رایگان ۲_حق دسترسی آسان به فضای آموزشی ۳ _حق برخورداری از فضای آموزشی مجهز به فناوری روز و استاندارد ۴ _حق تامین فضای فیزیکی مناسب ۵ _حق برخوردای از تهویه مناسب ۶_حق آموزش و آشنایی با علوم و تکنولوژی روز ۷_حق برخورداری از معلمان آموزش دیده ۸_حق بازی و سرگرمی و فعالیت های فرهنگی و هنری ۹_حق برخورداری از تامین محیط بهداشتی و سلامت۱۰_حق برخورداری از مهر و محبت ۱۱_حق برخورداری از امنیت روحی و روانی و احساس آرامش ۱۲_حق احترام و رفتارهای محترمانه ۱۳_حق برابری وممنوعیت تبعیض ۱۴_حق اعتراض به رفتار و تصمیمات غیر قانونی معلمان و کارکنان آموزشی ۱۵_حق آزادی عقیده و بیان ۱۶_حق ممنوعیت هرگونه شکنجه و تنبیه روحی و جسمی و خشونت۱۷_حق حفظ حریم خصوصی و ممنوعیت تجسس علیه دانش آموزان ۱۸_ حق آزادی تشکیل انجمن و گروه در مدرسه ۱۹_ حق آزادی آگاهی و اطلاع از تصمیمات و اقدامات نظام آموزشی مرتبط با دانش آموزان۲۰_حق رعایت استانداردها در سرویس مدارس و نظارت بر عملکرد آنها۲۱_حق حفظ هویت شخصی و ممنوعیت تعرض به هویت متفاوت آنها۲۲_حق نشاط وشادی دانست.

از مهمترین حقوق شهروندی دانش آموزان پاسخگویی نظام آموزشی به نیازها و علایق خواسته ها دانش آموزان ، تامین امکانات و تجهیزات آموزشی ،تدوین کتب درسی منطبق با یافته های جدید علمی و اجتماعی ، مشارکت در اداره مدرسه ،کنترل برنامه درسی ،نظارت بر رفتار مربیان و کارکنان آموزشگاه با همکاری انجمن اولیا و مربیان دانست.