فروتنی و مردم داری روحانیت شیعه از عبدالکریم یزدی تا عبدالکریم اهوازی

در سده های اخیر که جنبش‌های اجتماعی و نهضت‌های اسلامی متعددی در منطقه و کشورهای اسلامی رخ داده، علما و اندیشمندان مردم گرا همواره نقش موثری در روند روشنگری و مبارزات ایفا کرده‌اند، اما در نهضت اسلامی مردم ایران که از ابتدای دهه چهل آغاز گردید، روحانیت شیعه توانست با همراهی طیف های مختلف اجتماعی در راس جریان مبارزات قرار و آن را با تکه بر همبستگی و اقتدار توده ها هدایت کند. گذشته از رهبری خاص حضرت امام خمینی (ره) که در گرانیگاه این جنبش اجتماعی و سیاسی قرار داشت، عناصر سیاسی دیگری از روحانیت نیز به طور گسترده ایفای نقش کرده‌اند و پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نظام اسلامی، به نوعی در پیشبرد حکومت اسلامی موثر بوده‌اند.

✳️مردم سالاری و اتکا به توده ها با شکل گیری حوزه علمیه قم و نقش آفرینی شیخ عبدالکریم حائری یزدی در راهبری جامعه جایگاه ویژه ای یافت و به الگویی قابل توجه برای علما و روحانیون تبدیل و با نهضت امام خمینی ره تکمیل گردید.

✳️یکی از ویژگی های عالمان راستین در طول تاریخ پربار تشیع، مردم داری و توجه به توده های مختلف بوده است. مراجع و عالمانی همچون شیخ عبدالکریم حائری یزدی ، آیت الله بروجردی و امام خمینی مدارج علمی را پیموده و به مقامات بالایی در دین رسیده بودند اما خود را از جامعه جدا نمی دانستند و با قشرهای گوناگون اجتماع هم نشین و مصاحبت داشتند.

✳️شیخ عبدالکریم یزدی توجه ویژه ای به وضع زندگی مردم مستمند و خصوصا طلبه‌ها و برطرف کردن مشکلاتشان داشت، گاهی شخصاً به حجره های آنان می‌رفت، از میزان توجه آنان به درس و مطالعه آگاه می‌شد و افراد پرکار و کوشا را تشویق می‌کرد.

✳️حائری یزدی به آسایش و رفاه مردم و کاستن از مشکلات آنان توجه بسیار داشت؛ از جمله کارهای عام‌المنفعه او تأسیس بیمارستان سهامیه و تشویق به ساختن بیمارستان فاطمی در قم بود. شیخ عبدالکریم از رجال علم و تقوی و از نقطه نظر صداق و امانت، و اعراض از دنیا، و اهتمام به تربیت طلاّب، و تشکیل حوزه علمیّه و… از مفاخر شیعه بود و این جایگاه را از رهگذر مردم داری و فروتنی در برابر دیگران کسب نمود از سویی هر کس که برای مردم سودمندتر باشد محبوب خدا خواهد بود و طبیعتا این محبت موجب تحبیب فرد در میان جامعه می گردد .در حدیث داریم که سُئِلَ رَسولُ اللهِ: من أَحَبُّ النّاسِ إلَی اللهِ. قال:أَنفَعُ النّاسِ لِلنّاسِ.از پیامبر پرسیده شد: چه کسی دوست داشتنی ترین مردم نزد خداوند است. او گفت: سودمندترین مردم برای مردم.بدون شناخت نمودها و شاخص های مردم داری و این خصلت نیکو نمی توان به رمز آن دست یافت. چه روحیه ها و خصلت هایی سبب جذب دیگران می شود؟ جذبی که راهگشای توفیق بیشتر برای خدمت و همدلی باشد.برخی از این نمودها از ای

✳️از جمله چهره های کنونی در استان خوزستان و همچنین حوزه علمیه قم که در “مردم داری” و “فروتنی” زبانزد خاص و عام بوده آیت الله فرحانی است که در این یادداشت از وی به “عبدالکریم اهوازی” یاد کرده ایم.

✳️این ادعا ناشی تملق یا اغراق نیست بلکه حاصل یک عمر همراهی ، نکته سنجی ،شنیدن و دیدن می باشد.

بدون تردید مردم داری” اخلاق زیبنده مسلمانی و لازمه زیست جمعی و ارائه الگوی قابل امتثال می باشد و در عداد اوصاف انبیاء و اولیاء قرار دارد

✳️از جمله ویژگی‌های برجسته شیخ عبدالکریم معاشرت صمیمانه و “مردم داری” است، یعنی با مردم ، برای مردم ، در خدمت دیگران ، شریک درد و رنج و راحت و غم دیگران بودن است .همراهی ، همدردی ، همگامی و همدلی با دیگران می باشد.

✳️ در واقع “مردم داری” رمز و راز نقش آفرینی شیخ است که برای او “پایگاه مردمی” و برخورداری از رافت ، رحمت ، مودت و حمایت مردم را فراهم آورده است که اینجانب در سفرها و گعده های مختلف مردمی از شعیبیه تا بستان ، دشت آزادگان ،‌حویزه ، روستاهای دزفول ، مسیر خسرج ، ملاثانی ، عرب حسن ، خرمشهر ، ایذه ، باغملک ، مسجدسلیمان و… آن چشم قلب ملاحظه کردم . تواضع دربرخورد با شهروندان و شکستن کلیشه ها ، کنار نهادن حصار اطرافیان و پروتکل های تشریفاتی و اجتناب از روابط کانالیزه سبب حلقه زدن جوانان ، دانشجویان ، نخبگان ، اساتید دانشگاه ، فرهنگیان ، هنرمندان ،‌بزرگان قبایل ، ورزشکاران و کارگران در گرداگرد شیخ عبدالکریم و تبادل نظرات و استماع مطالبات آنان بدون واسطه و لکنت زبان شده است.

✳️در اوج اعتراضات ناشی از تنش آبی سال ۱۴۰۰ بدلیل خشکیدن کرخه و کم آبی کارون که شاهد التهاب برخی شهرها و تجمعات بودیم بارها شیخ عبدالکریم بدون پوشش حفاظتی به میان مردم رفت تا ضمن شنیدن مطالبات آنها در قلب حوادث پیگیر موضوعات مختلف می شد و با عدد و رقم برخی مدیران مدعی از برج عاج قدرت به زیر می کشید و به پاسخگویی و چاره جویی عاجل وامی داشت.

✳️در آن مقطع ،روستای رمیم در شمال بستان و پایین دست کرخه با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کرد و در گرمای طاقت فرسای تیرماه علاوه بر بی آبی شاهد مرگ چندین گاومیش در گل و لای هور العظیم بود .در شبکه های اجتماعی کلیپی از سید بزرگوار و پیرمرد کهنسالی (حاج سیدکاظم از رزمندگان ۸ سال دفاع مقدس) پخش شد که بدلیل ناراحتی ناشی از مرگ دو گاومیش شیرده اش اعلام کرد ؛ “دو بشکه بنزین در منزل دارد اگه استاندار به روستای رمیم بیاید بدلیل بی تدبیری یک بشکه بر سر و روی او و بشکه دیگر را بر بدن خود خواهد ریخت و آتش می‌زند”. این کلیپ و نیز مطالبه پیر زن دیگری از همان روستا بنام “ام شمال” بازتاب زیادی در شبکه های اجتماعی و رسانه های داخل و خارج داشت و ممکن بود مورد بهره برداری بدخواهان قرار بگیرد. یک روز صبح دیدم آیت الله فرحانی شخصا چندین بار با بنده تماس گرفته بود وقتی متوجه تماس ها شدم به ایشان تلفن کردم و موضوع را جویا شدم ، آیت الله گفت میخواهم بازدیدی از روستای رمیم و بستان داشته باشم .علیرغم اینکه روز جمعه بود ولی از باب رسالت رسانه و ضرورت پیگیری مطالبات مردم شیخ را در این مسیر همراهی کردم.

✳️حدود ساعت ۱۱ از اهواز به سمت بستان راه افتادیم هنگام اذان رسیدیم ،نماز ظهر و عصر را به امامت شیخ خواندیم . بین الصلاتین حاج آقا با نمازگزاران مسجد جامع به گفتگو نشستند که برای آنان بسیار غافلگیر کننده بود که یک عالم و عضو خبرگان رهبری بدون اطلاع و خارج از پروتکل های حفاظتی اینگونه در جمع آنها حاضر و پیگیر مطالبات مختلف شان باشد.منتطر ماندیم باسم حمادی از راه برسد تا باهم به روستای رمیم برویم

✳️ساعت ۱ ظهر به روستای رمیم رسیدیم حاج آقا مستقیم سراغ رودخانه کرخه رفت و آماری از دبی آن در تماس با کارشناسان مورد اعتماد در حوزه منابع آبی، گرفت سپس به منزل حاج سیدکاظم رفتیم ما اندکی از باب بشکه نگران بودیم و به حاج آقا از باب مطایبه متذکر شدیم .سیدکاظم تا شنید شیخ عبدالکریم مهمان اوست با سرعت به به خیابان آمد و با اهلا و سهلا گفتن از حاج استقبال و او را به آغوش کشید. خطاب به آیت الله فرحانی گفت : شیخنا حلت علینا البرکه ، الیوم الشط جره بیه المای انا اشکر جهودک” حاج آقا سیدکاظم را به آغوش کشید و به او گفت :مولانا انا اجیت الخدمتک و ان شاءالله راح اکون ممثل لاهل الرمیم.
در خانه سید کاظم همه ساکنین روستاهای اطراف بویژه گاومیش داران جمع شدند و هر کدام به بیان مشکلات و طرح مطالبات پرداخت .گاهی صداها بلند می شود من و باسم بلند می شدیم تا دلداری و تذکر دهیم اما شیخ می گفت بگذارید مردم حرف دلشان را بزنند اگر نتوانیم مشکلی را حل کنیم حداقل شنونده خوب و سنگ صبور آنها باشیم.

✳️هر کدام از اهالی که مطالبه ای را مطرح می کرد حاج آقا ضمن تماس با مدیرکل مربوطه یا در وزارتخانه موضوع را تا آخر پیگیری و فی المجلس به نتیجه می رساند. حوصله ، تواضع ، دقت و متانت شیخ عبدالکریم در این بازدید هم برای مردم و هم ما که سال ها در حوزه رسانه فعال و با مدیران و شخصیت ها مرتبط هستم بسیار جالب و ستودنی بود که عالم بزرگ اینگونه در برابر مردم که ولی نعمت انقلاب اند فروتن باشد.البته ایشان در طول این سال ها صدها جلسه و محفل مشابه با شهروندان در نقاط مختلف استان داشته و به تبلور همبستگی و همراهی علما و مردم تبدیل گردیده است.

✳️در نشست هایی که مکررا برای رفع مشکل آبرسانی ، جاده های روستایی و بهسازی معابر آبادی ها در شعیبیه طی یکسال اخیر برگزار شد ، پیگیری های لحظه ای و طرح تخصصی مسایل مرتبط با اعتبارات و فرآیند اجرای پروژه ها با مسئولان از جمله ویژگی‌های برجسته آیت الله فرحانی است که موجب محبوبیت وی در این منطقه شعیبیه و روستاهای شوشتر و گتوند شده بطوریکه بقول حاج سیدکاظم هیالی و خان گله : *”آیت الله فرحانی تنها عالم و نماینده همیشه در دسترس بوده که جور مدیران اجرایی و نمایندگان مجلس را بدوش کشیده است”*

✳️افتادگی و تواضع و فروتنی، یکی دیگراز مختصات مردم داری آیت الله فرحانی است که باعث گردیده تا مردم دور شمع وجود خودشان جمع شوند، آن گونه که پیامبر (ص) می فرمود و انجام می داد. بدون شک تکبر پشت انسان بویژه انان که در بافت قدرت قرار دارند را خالی می کند. مردم از پیرامون افراد مغرور و متکبر و خودخواه پراکنده می شوند. برعکس آن، تواضع مردم را به محبت و عنایت و حمایت می کشاند. امام علی(ع) فرموده است: سه چیز موجب محبت دیگران می شود: دینداری، فروتنی و بخشندگی.

✳️”سعه صدر” ، سعت نظر ، ظرفیت بالا ، شوخ طبعی و صفا و صمیمیت نمونه های دیگر ویژگی “مردم داری” آیت الله است که دلها را به سوی وی جذب کرده است. گاهی افراد بی حوصله و تند مزاج و توقع هایشان بالاست عصبانی می شوند، حرف تند می زنند. آن که تحمل حرفها، تندیها و بد اخلاقی ها را در “مکتب صبر” تمرین و تجربه کرده باشد، می تواند در ارتباط با مردم به خدمت خویش و حضور کریمانه در کنارش ادامه دهد. خود تحمل و مقاومت برای انسان هوادار درست می کند.

✳️در” مردم داری” شیخ عبدالکریم اهوازی همچون عبدالکریم یزدی حلم و بردباری نقش به سزایی دارد . این خصلت، خصوصا برای مدیرانی که با مردم در تماس و ارتباط بیشتری اند و در معرض مراجعات، طرح سوالها، نیازها، توقعات و مشکلاتند می تواند الگویی زیبا باشد تا در رفع نیازها و حوائج مردم مفید واقع شوند امام صادق (ع) در حدیثی این گونه می فرمایند: سئل رسول الله (ص) من احب الناس الی الله ؟ قال :انفع الناس للناس.از رسول خدا صلی الله علیه و آله ….سوال شد محبوبترین مردم نزد خداوند کیست؟ فرمودند: کسی که سودش به مردم بیشتر باشد.

✳️در پایان باید گفت وجود عالمان مردم دار و فروتن همچون شیخ عبدالکریم فرحانی در عصر کنونی برای جامعه ما هم فرصت و هم غنیمت محسوب می شود و باید از آن بخوبی بهره جست