تئاتر اجتماعی (به بهانه انتصاب رییس جدید انجمن نمایش) / لفته منصوری

برای من که نه کارگردان و نه بازیگر و نه نمایش نامه نویس تئاتر هستم. نه علت و دلیلی پیش می آید که دغدغه های خود را راجع به تئاتر بنویسم. و نه تئاتر آن قدر آفتابی شده است که بر سر زبان ها و نوک قلم ها افتاده باشد! مگر در آمد و شد رئیسی و مدیری و مسئولی که تئاتر، آدمی را غلغلک بدهد که چیزی بنویسد! و من هم به مصداق این کلیشه ی تکراری صد حیف که آن رفت و صد شکر که این آمد، به دوست دیرینه و صاحب قلم ام سعید بهروزی خدا قوت می گویم و به دوست صاحب اندیشه ام محمد مالی خیر مقدمی و آرزوی موفقیتی تا شاید این هنر اجتماعی که صحنه ی آن بسان عرصه ی جامعه است از حلقه صرف هنرمندان به درآید و به دردها و رنج ها و زخم ها و ناله های جامعه نزول اجلال کند! و اگر نتواند که گرهی بگشاید، دست کم همدردی کند!

تئاتر در استان خوزستان مخاطب سازی نمی کند و این شاید به دلیل گرانی اش، برای آنهایی که سرمایه اقتصادی ندارند و یا به دلیل نسبتی که با ادبیات دارد و فهم و رابطه با آن را مشکل می کند. برای آنهایی که سرمایه فرهنگی ندارند. و یا شاید به دلیل حضور رقیبانی چون سینما و تلویزیون که جایگاه و نقش و اثر آنها را در زندگی روزمره و در ارتباط و تعامل و تعاطی با مردم می توان به وضوح دید، اما واقعیت این است که تئاتر از دسترس مردم خارج شده و بیش و پیش از جامعه و متن مردم گریخته و به دامن نخبگان خزیده است.

به همان اندازه که هنرمندان تئاتر به تکنیک، ساختار، ترکیب، میزانسن و استفاده فرمال از عناصر صحنه، گرایش پیدا کردند، از ضرورت های اجتماعی دور افتاده و به دامان صورت گرایی و فرمالیسم هنری افتادند. امروز تئاتر در استان خوزستان و تا حدودی کشور در حلقه ی محدود و معدود ” اصحاب تئاتر ” که شامل کارگردانان و بازیگران و دانشجویان تئاتر است به زندگی نباتی (1) خود ادامه می دهد.

تئاتر بازتاب شرایط اجتماعی نیست بلکه فراتر از آن است. به همین جهت بار مسئولیت تئاتر سنگین است. جامعه ی ما در سوگ تئاتر اجتماعی نشسته است! این حق جامعه است که از دست اندرکاران این هنر خلاق و پویا سوال کند رسالت واقعی آنها چیست؟ نسبت به مردم چه تکلیفی دارند؟ البته اعتلای تئاتر به تلاش جمعی فرهیختگان جامعه نیاز دارد و مسئولان دولتی فقط حرکت آن را کند یا تند می کنند. بنابراین نباید بیش از این به سازو کار دولتی امید بست. امیدوارم که دوست خوبم جناب آقای محمد مالی از فرصت پیش آمده نهایت استفاده را در جهت استیفای حقوق جامعه بکند.

ارادتمند – لفته منصوری

*********************************

1) زندگی نباتی (سندرم آپالیک) به حالتی گفته می شود که بیمار نفس می کشد، فشار خون طبیعی دارد، دستگاه گوارش وی کار طبیعی خود را انجام می دهد، چشمان بیمار باز است و گاه و بیگاه نیز حرکاتی غیر ارادی انجام می دهد، اما هیچ یک از این حرکات در پاسخ به محرک های محیطی نیست.