روز دانشجو، فرصت پرسشگری و آزاداندیشی !

16 آذر در تقویم رسمی کشور به عنوان روز دانشجو شناخته می‌شود. روز دانشجو یادآور شهادت سه دانشجوی دانشکده فنی دانشگاه تهران به نام‌های احمد قندچی، آذر(مهدی) شریعت‌رضوی و مصطفی بزرگ‌نیا است که در جریان مخالفت سیاسی با رژیم شاهنشاهی سرکوب و به شهادت رسیدند. با وجود گذشت بیش از 60سال از آن اتفاق در سال 1332 روز دانشجو به عنوان روزی مهم در فضای سیاسی کشور شناخته می‌شود. این روز از چند جهت قابل تبیین و تحلیل است:

1- دانشجو اثرگذارترین و مهم‌ترین عنصر سیاسی یک جامعه مدنی و پویاست. روحیه آزادی‌خواهی و عدالت‌طلبی، فرصت تفکر، اندیشه، آگاهی و شناخت و حضور در بهترین سنین پویایی، نشاط و فعالیت این فرصت را برای دانشجویان فراهم می‌کند تا با حساسیت و دقت بیشتری مسائل جامعه را رصد کرده و در مواقع لزوم برای آگاهی‌بخشی به سایر اقشار جامعه اقدام کند. از زمان تاسیس دانشگاه در ایران و البته سایر کشورهای دنیا این کارکرد برای دانشجویان وجود داشته و منع دانشجویان از فعالیت سیاسی با جایگاه و نقش آنان تناسبی ندارد.

2- تمهید شرایط فعالیت سیاسی دانشجویان با سیاست‌زدگی دانشجو و دانشگاه تفاوت دارد. دانشجو نباید وارد منازعات جریان‌های سیاسی شود و خود را ابزار دست و بازیچه یک جریان سیاسی خاص کند. مراد از اثرگذاری دانشجویان در فضای سیاسی جامعه اقدام دانشجویان به پیگیری مسائل روز، آسیب‌شناسی فضای جامعه، ارائه راهکارهای عقلانی و آکادمیک و بهبود فضای نقد و انتقاد در جامعه است. برای تحقق چنین شرایطی نیاز است تشکل‌های مختلف دانشجویی بدون وابستگی عقیدتی و تشکیلاتی به احزاب سیاسی، صرفا به دنبال مفاهمه و گفت‌وگو باشند و از ورود به منازعات سیاسی و رفتارهای غیرمدنی پرهیز کنند.

3- جنبش دانشجویی در کشور ما دوران پرفراز و نشیبی را پشت سرگذارده است. رسالت اصلی دانشجو علم‌اندوزی و تقویت بنیه علمی و آکادمیک و رسالت جنبش دانشجویی افزایش آگاهی، شناخت، نقادی و پرسشگری در جامعه است. ایجاد تعادل میان این دو کارکرد در برهه‌های مختلف با افراط و تفریط همراه بوده و باعث شده آسیب‌هایی به جنبش دانشجویی وارد یا جنبش دانشجویی از مسیر اصلی خود خارج شود. در دوران 8 ساله دولت نهم و دهم عملاً با تعطیلی بسیاری از تشکل‌های دانشجویی و ایجاد محدودیت‌ها و موانع جدی برای فعالیت سیاسی دانشجویان شاهد رکود جنبش دانشجویی و تبدیل آن به بازیچه یک جریان سیاسی بودیم. در چنین فضایی و حذف پرسشگری از جامعه فرصتی فراهم شد تا در کنار نبود رسانه‌های آزاد و مستقل بیشترین آمار فساد و اختلاس‌ها صورت گیرد.

4- در چند سال اخیر شاهد اعمال برخی محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها در فضای دانشگاه‌ها هستیم. در همین روزهای اخیر برخی از برنامه‌ها، نشست‌ها و جلسات پرسش و پاسخ و سخنرانی لغو شده یا سخت‌گیری‌ها و مخالفت‌هایی با اجرای آنها وجود دارد. ایجاد چنین فضایی در درازمدت جنبش دانشجویی را وادار به واکنش‌های غیرمدنی می‌کند. دانشجو به دلیل ذات آزادیخواه و پرسشگر خود می‌خواهد بپرسد، انتقاد کند، فریاد بزند، هورا بکشد و جلوه‌هایی از رفتارهای مدنی را در فضایی آکادمیک تمرین کند.

منع دانشجویان از چنین رفتارهایی نه به معنای حذف اعتراضات و پرسشگری‌ها بلکه به معنای تبدیل رفتارهای مدنی به رفتارهای خشونت‌آمیز و سلبی در یک دوره چند ساله است. پاسداشت و بزرگداشت مقام دانشجو و برگزاری جلسات پرسش و پاسخ و ایجاد فضایی پویا در محیط دانشگاه نباید به روز دانشجو محدود شود. اعطای آزادی‌های نمایشی و مقطعی برای دانشجویان نه شایسته این قشر فرهیخته است و نه می‌تواند در راستای مطالبات آزادیخواهانه ملت ایران از دوران مشروطیت تا به امروز باشد. برای تکریم روز دانشجو نیاز به دانشگاه و دانشجوی آزاداندیش و مستقل داریم.