“طرح 5 کشور برای حل بحران سوریه” / جیمی کارتر

“ما با استفاده از طرح چهار ماده‌ای کلی که ایران چند ماه پیش برای بحران سوریه ارائه داد و شامل آتش‌بس، تشکیل دولت وحدت ملی، اصلاحات اساسی و برگزاری انتخابات بود و با مشارکت پنج کشور آمریکا، روسیه‌، ایران، ترکیه و عربستان در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل می‌توانیم به بحران سوریه پایان دهیم.” “جیمی کارتر”، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا و بنیانگذار «مرکز کارتر» در مقاله‌ای در روزنامه نیویورک‌تایمز با شرح تعاملی که در سال‌های اخیر با طرف‌های مختلف به منظور حل بحران سوریه داشته، مکانیزمی بر مبنای طرح چند ماه پیش ایران برای حل بحران سوریه که به صورت پیشنهاد از جانب پنج کشور به شورای امنیت مطرح شود، ارائه داد.

وی در این مقاله می‌نویسد: من از زمانی که بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه دانشجوی کالجی در شهر لندن بود او را می‌شناسم و ساعت‌های زیادی را برای مذاکره با او از زمانی که به ریاست‌جمهوری رسید، صرف کردم. این مذاکرات من با بشار اسد معمولا به درخواست دولت آمریکا و در زمان مناقشه‌های دیپلماتیک فراوان میان دمشق و واشنگتن و فرا خوانده شدن سفرا از سوی دو کشور انجام گرفت. بشار اسد و پدرش حافظ اسد این سیاست را داشتند که در زمان اختلاف با آمریکا با هیچکس در سفارت آمریکا صحبت نکنند اما آنها با من صحبت می‌کردند. من همواره توجه می‌کردم که بشار اسد هرگز به دنبال مشاوره یا اطلاعات شخصی پایین‌تر از خود نبوده است. بارزترین مشخصه بشار اسد لجبازی است. به لحاظ روانی این برای بشار اسد غیرممکن است که ذهنیت خود را تغییر دهد و مطمئناً تحت فشار این کار را انجام نمی‌دهد.

در ادامه این مطلب آمده است: پیش از آنکه قیام‌ها در سوریه در مارس 2011 آغاز شوند، این کشور یک الگوی خوب برای روابط هماهنگ میان گروه‌های مذهبی و قومیت‌های گوناگون شامل عرب‌ها، کردها، یونانی‌ها، ارمنی‌ها و عاشوری‌هایی بود که مذاهب مسیحی، یهودی، سنی، علوی و شیعه را داشتند. خاندان اسد از سال 1970 تاکنون بر سوریه حکومت کرده و بسیار به این روابط هماهنگ میان گروه‌های متنوع افتخار می‌کرد.هنگامی که معترضان در سوریه تقاضای اصلاحات در نظام سیاسی را مطرح کردند، بشار اسد این اتفاق را یک تلاش انقلابی غیرقانونی برای سرنگون کردن حکومت مشروعش تلقی کرد و به اشتباه تصمیم گرفت تا آن را با استفاده از نیروی غیرضروری از بین ببرد. بشار اسد به دلایل فراوان پیچیده از سوی نیروهای نظامی‌اش متشکل از مسیحیان، یهودی‌ها، شیعیان، علوی‌ها و کسانی که نگران افراط‌گران سنی هستند، حمایت می‌شود. دورنمای سرنگونی بشار اسد خارج از دسترس است. مرکز کارتر از اوایل دهه 1980 تاکنون تعامل فراوانی بر سر مساله سوریه داشته و ما دیدگاهایمان درباره سوریه را با مقام‌های بلندپایه واشنگتن مطرح کردیم و درصدد باقی نگه داشتن فرصت برای راه‌حل سیاسی جنگ روبه رشد در سوریه هستیم. این در حالی است که برخلاف اعتراضات مداوم و محرمانه ما از همان ابتدا موضع دولت آمریکا این بوده که اولین گام برای حل مناقشه در سوریه حذف بشار اسد از قدرت است. کسانی که بشار اسد را می‌شناسند، می‌دانند که این یک تقاضای بی‌ثمر است اما این موضع بیش از چهار سال است که حفظ شده است. در حقیقت پیش‌شرط ما برای صلح در سوریه یک امر ناممکن است.

کارتر در این مقاله عنوان کرد: کوفی عنان، دبیرکل سابق سازمان ملل و اخضر ابراهیمی، وزیر خارجه الجزایر تلاش کردند به عنوان نماینده ویژه سازمان ملل به جنگ در سوریه پایان دهند اما به دلیل ناسازگای میان آمریکا، روسیه و کشورهای دیگر بر سر وضعیت بشار اسد در طول فرآیند صلح تلاش‌های ناکام خود را پایان دادند. در ماه مه 2015 گروهی از رهبران جهان مشهور به گروه بزرگان به مسکو سفر کردند. ما در جریان این سفر مذاکرات دقیقی با سفیر آمریکا میخائیل گورباچف آخرین رهبر سابق شوروی، یِوگنی پریماکوف نخست‌وزیر سابق روسیه، سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه و نمایندگان اندیشکده‌های بین‌المللی شامل شعب مرکز کارنگی در مسکو انجام دادیم. آنها به شراکت پرسابقه میان روسیه و حکومت بشار اسد و تهدید بزرگ داعش علیه روسیه که 14 درصد از جمعیتش را مسلمانان سنی تشکیل می‌دهند، اشاره کردند. من مدتی بعد از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه درباره حمایتش از بشار اسد و دو نشستی که با نمایندگان گروه‌های سوری داشت سوال کردم. او در پاسخ گفت در مذاکرات سوریه پیشرفت کمی به دست آمده و فکر می‌کند که تنها شانس واقعی پایان دادن به جنگ در سوریه این است که آمریکا و روسیه به همراه ایران، ترکیه و عربستان یک طرح پیشنهادی صلح فراگیر آمده کنند. وی معتقد بود همه گروه‌ها در سوریه به جز داعش تقریباً هر طرحی که از سوی این پنج کشور با قدرت پذیرفته شود را خواهند پذیرفت. چراکه ایران و روسیه از بشار اسد حمایت می‌کنند و سه کشور دیگر از مخالفان او. من با موافقت پوتین این پیشنهادات را به واشنگتن منتقل کردم.

در ادامه این مطلب رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا آمده است: مرکز کارتر در سه سال گذشته با سوری‌های متعلق به گرایش‌های سیاسی مختلف رهبران گروه‌های مخالف مسلح و دیپلمات‌های سازمان ملل و اروپا برای پیدا کردن راه‌حل سیاسی پایان جنگ در سوریه تعامل داشته است. این تلاش‌ها براساس پژوهش‌های اطلاعاتی انجام شده از سوی این مرکز درباره سوریه انجام شده‌اند؛ پژوهش‌هایی که محل گروه‌های متفاوت در سوریه را نشان داده و به وضوح مشخص کنند هیچ‌کس نمی‌تواند در سوریه به شکل نظامی پیروز شود. تصمیم اخیر روسیه برای حمایت از حکومت بشار اسد با حملات هوایی و دیگر نیروهای نظامی باعث تشدید جنگ در سوریه شده و سطح تسلیحات در این کشور را افزایش داده و ممکن است باعث افزایش ورود موج پناهندگان به کشورهای همسایه و اروپا شود.

کارتر در پایان می نویسید: پنج کشور ذکر شده با این گزینه‌های جایگزین روشن می‌توانند یک طرح پیشنهادی متفق‌القول را ارائه دهند. متاسفانه اختلافات میان آنها هنوز پابرجاست. چند ماه پیش ایران یک طرح کلی چهار ماده‌ای متشکل از آتش‌بس، تشکیل دولت وحدت ملی، اصلاحات اساسی و انتخابات در سوریه را مطرح کرد. می‌توان در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل و با استفاده از طرح پنج کشوری مکانیزمی برای اجرای این اهداف پیدا کرد. مشارکت روسیه و ایران در این فرآیند ضروری است. بشار اسد در جریان چهار سال جنگ در سوریه تنها یک بار و آن هم درباره سلاح‌های شیمیایی امتیاز داد. این کار تحت فشار روسیه و ایران انجام شود. به این ترتیب او با پذیرش امتیازهای تحمیل شده از سوی غرب به جنگ در سوریه پایان نخواهد داد اما این کار را در صورت تقاضای هم‌پیمانانش انجام می‌دهد.