آیین روز جهانی پاسداشت ” زبان مادری” با مشارکت گسترده هنرمندان و کودکان عرب خوزستانی در تالار آفتاب برگزار شد

حدود نیمی از زبان‌های دنیا در معرض نابودی قرار دارند. مرگ هر زبان به معنای از دست رفتن مجموعه‌ای از فرهنگ، تاریخ و آداب گروهی از ساکنان زمین است. به همین دلیل سازمان سازمان یونسکو روز ۲۱ فوریه را روز حمایت از زبان مادری نام‌گذاری کرده است.در راستای بزرگداشت این روز جمعی از هنرمندان و نوجوانان و جوانان عرب خوزستانی با همکاری سازمان گردشگری ،میراث فرهنگی و صنایع دستی استان ، مراسمی با برنامه های شاد و متنوع در تالار آفتاب اهواز برگزار نمودند که در نوع خود بی نظییر بود.از جلوه های زیبای این مراسم شرکت فعال و گسترده هموطنان مندایی و صابئی بود.

لله الحمد الحضور والدعم لم يكن من قبل النخب والمثقفين والإعلاميين أو الناشطين الإجتماعين فقط،بل الدعم والحضور كان عاماً ومن قبل كافة شرائح المجتمع .انطلق الحفل بتلاوة عطرة بصوت الأخ حاتم سواري من كتاب الله الحكيم، ومن ثم صعدت إلي المنصة، العريفة سيدة نصرت عقيلي وبأول صعودها للمنصة قرأت على مسامعنا أبيات من الشاعر عماد الهلالي،ومن ثم بدعوة من السيدة عقيلي، تولي المنصة مدير مؤسسة المعلم الأستاذ حسن عبياوي،تكلم وأعطي نبذه مختصرة و قيمة جداً حول أهمية اللغة و كذلك الأستاذ طلب من الرئيس حسن روحاني حفظه الله ورعاه ،بالتعلم في المدارس والجامعات بلغة الأم أيّ اللغة العربية،وكذلك الأستاذ عبياوي عبر كلمته طالب جميع أعضاء البرلمان والمسؤولين بتدريج لغة اﻷم إلى التقويم اﻹيراني وفي الختام اﻷستاذ تشكر كل من شارك بالإحتفال و وجه شكر خاص وقدم أحر التهاني لأخوتنا المندائيين و دعاهم إلى المواصلة الدائمة وأشار بأننا أخوة في اﻹنسانية واللغة وكلانا أخوتا” في المكان الذي نعيش فيه الذي يسمى ب إقليم الأهواز،وأخص بالشكر كل من الشاعر أبونجم الصابئي وأبوأمجد الصابئي الذي دائماً نشاهد تواصلهم وتكاتفهم معنا في الساحة.وبعد إنتهاء كلام الأستاذ عبياوي صعد للمنصة أبو دانيال من طائفة المندائية ليلقي كلمته.و بدأ كلامه ب سؤال(هل تعلمون عن حقيقة اللغة المندائية …؟)و من ثم تكلم وشرح مدى أهمية وجذور اللغة المندائية وقال بأن لغة المندائيين هي تول لغة في العالم وختم ممتني المزيد من التواصل بين المسلمين والمندائيين، وأما فقرة الثالثة فكانت عرض فيلم قصير(مدرستي) من إخراج رضا عبيات وتناول الفيلم موضوع أو مشاكل اﻷطفال الذين يواجهون ازدواجية اللغة بصراحة كان من أروع اﻷفلام و أقولها بجرأة أن الفيلم أبكاني و أبكي الجميع حيث لم نحس بتنه فيلم بل هو واقع دون شك مررنا به في بداية دراستنا وبات يتكرر معنا يوما بعد يوم. ومن ثم رحبنا ورحبوا الحضور ب الفريق المندائي لينشد لنا نشيدهم المندائي وبعد إتمام النشيد قدم مدير مؤسسة المعلم لوحة تقديرية لمربية الفريق الآنسة روبسن لتعاونها وتواجدها معنا،ومن ثم رحبو الحضور بالطفلة أمل جاسم لتنشد للحضور،قصيدة للغة الضاد،والفقرة التالية كانت عبارة عن عرض رقص إستعراضي للأطفال من قبل مؤسسة الهلال،وبعد إتمام هذه الفقرة صعد للمنصة الفريق المسرحي ليقدموا للحضور مسرحية (مراسل الحقيقه) من إخراج وتأليف كاظم القريشي كانت مسرحية ناجحة تتكلم عن المجتمع الأهوازي .بعد المسرحية صرحت العريفة نصرت عقيلي بأن لأول مرة يتم إعداد كاسيت يضم فيه أغنيات عربيات للأطفال وسيتم توزيعهن للحضور مجاني من قبل مؤسسة الهلال،وأما الفقرة الأخيرة صعد للمنصة الطفل البارع إبراهيم ناجي ليلقي كلمته حول لغة الأم ،وبكلامه إبراهيم طالب وسئل من الرئيس حسن روحاني وقال لماذا تحرموني من لغة أجدادي وأهلي وقال بأن أنا كطفل من حقي أقول للوردة وردة كما أقولها في البيت وردة.وكذلك عتب بعتابه قائلا: لماذا تتهموني بالتخلف وقلة الذكاء بينما هوؤلاء الأذكياء أذكياء لأنهم يدرسون بلغة أمهم لكن أنا تصفوني بالمتخلف ﻷنكم أحرمتموني من لغتي ولغة أمي، وأخيرا بنهاية الحفل صعدوا للمنصة المسؤلين لمؤسسة المعلم والهلال،وهكذا انتهي اﻹحتفال بجودة عالية .

تقرير :إخلاص طعمة

زبان، بازتاب‌دهنده‌ی فرهنگ مردمی است که به آن زبان سخن می‌گویند، نماینده‌ی هویت آنهاست و دنیای آنها را تشریح می‌کند. زبان پدیده‌ای است که همچون موجودی جاندار با مردمی که به آن زبان سخن می‌گویند زندگی می‌کند، آنها را در بیان و درک دنیای‌شان یاری می‌دهد و حتی گاهی می‌میرد. در یک کلام، زبان هم با گویندگانش زنده است. در اینجاست که لفظ زبان مادری به ذهن خطور می‌کند؛ لفظی که شاید معنی و تعریف آن در لحظه‌ی نخست کاملا روشن به نظر بیاید، اما در نگاه دوم اینگونه نیست.زبان مادری را گاهی نخستین زبانی به شمار می‌آورند که کودک یاد می‌گیرد. این تعریف مورد مناقشه است؛ کودکان مهاجر و کودکان قوم‌ها یا حتا مذاهبی که در اقلیت به دنیا می‌آیند، الزاما زبان مادرانشان را یاد نمی‌گیرند، یا به اندازه زبان کشور میزبان و قوم حاکم، به آن تسلط ندارند.

به عبارتی، زبان مادری الزاما مهم‌ترین زبانی نیست که در زندگی یک فرد می‌ماند و نقش ایفا می‌کند.دکتر محمدرضا باطنی، یکی از زبان‌شناسان برجسته‌ی ایران، درباره تعریف زبان مادری می‌گوید: «زبان مادرى همانطور که از اسمش برمى‌آید، یعنى زبانى که کودک از مادر خودش براى اولین بار مى‌شنود و آن زبان را یاد مى‌گیرد. ولى این اصطلاح گاهى گمراه‌کننده است، چون زبان مادرى همیشه مهم‌ترین زبان در زندگی کودک نیست.از این رو امروزه زبان‌شناسان به جاى زبان مادرى اصطلاح زبان اول را بکار مى‌برند؛ مى‌گویند زبان اول. زبانى را که بعدا یاد مى‌گیرند، مى‌گویند زبان دوم و به همین‌ترتیب.»دوزبانگی و زبان مادریهمان‌گونه که اشاره شد، بسیاری زبان مادری را زبان بومی یا زبان والدین می‌دانند و حمایت از آن و فراهم کردن امکانات فراگیری آن، به ویژه برای مهاجران و اقلیت‌های قومی را گامی مهم در حفاظت از تنوع زبان‌ها به شمار می‌آورند. بحث زبان مادری به ویژه زمانی پیچیده و به نوعی جذاب می‌شود که مسئله قومیت، هویت و دوزبانگی به میان آید.لفظ دوزبانگی نیز مانند لفظ زبان مادری تنها در نگاه نخست روشن به نظر می‌رسد. خانم دکتر امیلیا نرسیسیانس، زبان‌شناس و جامعه‌شناس تعلیم و تربیت ‌که یکی از حوزه‌های پژوهشی او دوزبانگی است، به گونه‌ها یا درجه‌های مختلف دوزبانه‌بودن اشاره می‌کند: « ما اشخاصی را داریم که دو زبانه‌ی کامل هستند.

یعنی اگر بخواهند از دو زبان در دو حوزه‌ی متفاوت یا حوزه‌های متفاوت استفاده کنند، کاملا از عهده‌ی این کار برمی‌آیند. البته یک دو زبانه‌ی کامل به خودی خود نمی‌تواند یک دوزبانه‌ی کامل باشد، مگر اینکه شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن منطقه که در آن زندگی می‌کند نیز برای او مناسب باشد. ما دوزبانه‌هایی را داریم که دوزبانه‌های کامل و هم‌رتبه نیستند. یعنی یکی از زبان‌های آنها بر زبان دیگرشان غالب است که دلایل آن را باید در جامعه جستجو کرد.»او به مورد ارامنه در ایران اشاره می‌کند: «برای ارامنه زبان ارمنی زبان خانه است، زبانی است که یک کودک ارمنی با پدر و مادرش صحبت می‌کند و از آنجایی که ارامنه جمعیت نسبتا بسته‌ای هستند، از زبان ارمنی هم در مراوداتش با دوستانش یا در مدارس ارامنه استفاده می‌کند.

این زبان ارمنی اما جایی برای ارتقاء، برای پرورش، برای توسعه بیشتر پیدا نمی‌کند، زبان ارمنی‌ای که به خانه محدود شود، نتیجتا حوزه‌ی پیشرفت ندارد. یعنی حوزه‌های متفاوتیی ندارد که فرد در آن تمرین زبان ارمنی کند. حوزه‌های زندگی‌شان هم که بسته است و با جمعیتی بیشتر، مثلا فرض کنید با فارس‌زبان‌ها، تماس چندانی ندارند. پس فارسی را هم آنچنان که باید و شاید یاد نمی‌گیرند.»زبان مادری و هویت رابطه‌ای تنگاتنگ دارند. پرسش اینجاست که آیا میزان احاطه به زبان نیز در تعیین آنکه فرد کدامیک از زبان‌ها را زبان مادری خود تلقی کند، تاثیرگذار است؟خانم دکتر نرسسیانس نیز بر این باور است که «مسئله‌ی تملک زبان یا هویت پیدا کردن نسبت به زبان یک‌مقدار هم جنبه‌ی فردی می‌تواند داشته باشد که طرف تعلق بیشتری به گروه «آ» حس کند یا به گروه «ب». از آن گذشته، جنبه‌های عاطفی که فرد شاید نسبت به این زبان‌ها داشته باشد، می‌توانند نقش بازی کنند.»خطر روزافزون نابودی زبان‌هااز میان رفتن قبیله‌ها و قوم‌های کوچک بر اثر از میان رفتن زیستگاه‌های طبیعی، یا کوچ دادن آنها به حاشیه‌ی شهرهای بزرگ و اردوگاه‌ها، یکی از تهدیدهای زبان مادری است. در چند دهه‌ی گذشته بسیاری از قبیله‌های جنگل‌نشین به این شکل زبان و هویت قومی‌شان را از دست داده‌اند. جنگ‌های داخلی و مهاجرت وسیع قوم‌های مغلوب به کشورهای همسایه نیز از دیگر دلیل‌های فراموش شدن بعضی از زبان‌ها هستند.#b#عصر مدرن و تغییراتی که در ساختار سنتی زندگی بشر پدید آمده، عرصه‌ی زندگی گروه‌های کوچک را تنگ کرده و باعث گسترش و تسلط چند زبان در میان اکثریت جامعه‌ی جهانی شده است. زبان‌های شفاهی که تعدادشان حدود ۱۲۰۰ زبان تخمین زده می‌شود، بیشتر در معرض خطر نابودی قرار دارند. بخش عمده این زبان‌ها متعلق به مردم قاره آفریقاست که به ۲ هزار زبان سخن می‌گویند.مطابق برآورد یونسکو، از حدود ۶ هزار زبانی که در جهان شناخته شده است، بیش از سه هزار زبان در حال نابودی هستند. این زبان‌ها هم اکنون نیز توسط گروه‌های بسیار کوچکی به کار برده می‌شوند و تقریبا هیچکدام شانسی برای بقا ندارند. ۹۶ درصد از زبان‌ها تنها در بین ۴ درصد از جمعیت جهان رواج دارند.برای نمونه، در جزایر پاپوآ گینه نو واقع در اقیانوس آرام، بیش از ۸۰۰ زبان وجود دارد که بعضی از آنها متعلق به جمعیتی کمتر از ۲۰۰ نفر هستند. تعداد کل ساکنان این جزایر به هفت میلیون نفر نمی‌رسد.به باور سازمان یونسکو، باید تلاش کرد تا زبان‌هایی که گسترش زیادی ندارند در کنار زبان‌های فراگیر شانس ادامه حیات داشته باشند. چنین تلاشی با توجه به نقش زبان در شکل‌گیری شخصیت فردی و هویت فرهنگی قوم‌ها و ملیت‌ها، می‌تواند فرهنگ جهانی را شکوفاتر کند.