حماسه جهاد ؛ واقعه ای به درازای اصالت ، تاریخ و به رنگ هویت مردم عرب خوزستان

نعیم حمیدی :در آستانه برگزاری نخستین نمایشگاه اسناد تاریخی حماسه جهاد مردم عرب خوزستان ضد استعمار انگلیس در جنگ جهانی اول هستیم. این نمایشگاه در صدد بیان ابعاد مختلف واقعه جهاد به اتکای اسناد و منابع معتبر خارجی و داخلی در راستای بازخوانی نقش ساکنان خطه خوزستان در جنگ جهانی اول می باشد. نمایشگاه اسناد جهاد با همت و تلاش های صادقانه حاج عبدالله طرفاوی پژوهشگر حوزه تاریخ و از چهره های برجسته و مبارزان پیش از پیروزی انقلاب و مجاهدان ۸ سال دفاع مقدس و نیز همراهی دستگاه های فرهنگی و اجرایی استان از ۲۵ تا ۲۹ خردادماه ۱۴۰۲ با پیام رئیس جمهور در محل نمایشگاه بین‌المللی اهواز برگزار خواهد شد که در نوع خود یک اتفاق فرهنگی مبارک و قابل توجه می باشد

کتاب تاریخ همواره مملو و مشحون از سرگذشت ملت ها و فرود و فراز آنهاست که با مطالعه برگ برگ آن می توان مختصات و نام آوری های آنان پی برد. مردم عرب خوزستان به شهادت و گواهی قاموس قطور تاریخ همواره به اصالت و صلابت ، شجاعت و جنگاوری، فرهنگ و ادب، تدین و تعهد ، عشق به اهل بیت و ولایت مداری مشهور و زبانزد می باشند . پیوند عمیق و گره خوردن هویت مردم عرب با اسلام و تشیع برشکوه ، جلال و جایگاه آنان افزوده است.صفحات زرین تاریخ ایران و منطقه آکنده از حماسه آفرینی ، فرهنگ پروری ، جانفشانی ، ایثارگری، شهادت طلبی و دین مداری عرب اهوازی است.

مردم عرب خوزستان نماد “کنتم خیر امه اخرجت للناس “و نام آنان زینت بخش قاموس ایران اسلامی و منطقه است .تاریخ چند صد ساله بویژه پس از شکل گیری دولت مدرن در ایران ، گواه این حقیقت تابناک است که در حیات قوم عرب واژگان و عبارت هایی همچون “خیانت” به سرزمین و میهن ، “بیگانه پرستی” ، تقابل با دین مبین اسلام و مکتب مترقی اهل بیت علیهم السلام معنا و مفهوم ندارد.جهان ، همگان تشیّع را با نام اهواز می شناسند .بنا به فرموده مقام معظم رهبری اهواز بندرگاه صدور تعالیم اهل بیت علیهم السلام به سراسر عالم است.اهواز کانون شکل گیری جامعه مدنی و دروازه ورود صنعت و مظاهر دنیای جدید به ایران می باشد.

تقدیم قریب به ۶۰۰ شهید در “نبرد مردم عرب ضد استعمار بریتانیا در سال ۱۲۹۴” و همچنین ۱۱ هزار شهید در دوران هشت سال دفاع مقدس و ۲۷ شهید مدافع حرم در قالب جبهه مقاومت اسلامی دلیل روشنی بر باورمندی، ژرف اندیشی ، مقاومت، تسلیم ناپذیری، شهادت طلبی و دین مرداری این مردم دارد که موجب شد حضرت امام خمینی ره جمله معروف خود را چون مدالی درخشان بر سینه مردمان این خطه نصب و بگویند : *”خوزستان دین خود را به اسلام ادا کرد”* عبارتی که برای هیچ استان و قوم دیگری تکرار نشده است.آری!حدود یکصد و نه سال پیش و به دنبال شعله ور شدن آتش جنگ جهانی اول، در اوائل آگوست۱۹۱۴م (مردادماه۱۲۹۳ش) در حالی که مدعیان ایران پرستی و باستان گرایان برای بنای دولت مدرن و حفظ تاج و تخت و منافع خانواده های دیوان سالار خود به دامان قدرت های استعماری خزیده و اعلام بی طرفی حتی در مقابل تجاوز به خاک کشور کرده بودند ، نیروهای نظامی انگلیس در نوامبر ۱۹۱۴ به فرماندهی دلامین، از طریق خلیج فارس به شهرهای آبادان و محمره (خرمشهر) رسیده، آن ها را اشغال نمودند.

نیروهای انگلیسی، پس از آن، به تدریج همه خوزستان را اشغال؛ و از طریق آبادان و خرمشهر (محمره) بصره، فاو و بخش های زیادی از خاک عثمانی را در بین النهرین اشغال کردند.علیرغم اعلام بی طرفی از سوی دولت ایران در جنگ جهانی اول اما هیچ یک از طرف های جنگ ، به بی طرفی ایران احترام نگذاشت؛ و دولت ایران نیز ضعیف تر از آن بود که از ورود قوای بیگانه به خاک خود جلوگیری کند.حکومت خوزستان با مرکزیت محمره (خرمشهر )، در آن زمان به عهده شیخ خزعل سردار اقدس بود. همین امر سبب گردید تا آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی از مراجع جهان تشیع در آن مقطع طی تلگرافی به شیخ خزعل حاکم محمره ، عشایر را به ضرورت جهاد و دفاع در مقابل اشغالگران انگلیسی فرا خواند که متن پیام به شرح زیر است :

*الی حضره الشیخ خزعل خان، عن النجف*
عشار- محمره. سلام علی السردار الأرفع معزالسلطنه الشیخ خزعل دام اجلاله.

بسم الله الرحمن الرحیم

لا یخفی ان من اهمّ الواجبات المحافظه علی بیضه الإسلام، والدفاع بالنفس النفیس عن ثغور المسلمین ضدمهاجمه الکفار، و أنت فی ثغر مهمّ، فالواجب حفظ ذلک الثغر عن هجوم الکفار بکل ما تتمکن، کما یجب ذلک علی سائرالعشائر القاطنین فی تلک الجهات. و علیک تبلیغ ذلک الیهم، کما انه یحرم علی کل مسلم معاونه الکفار و معاضدتهم علی محاربه المسلمین. والأمل بهمتک و غیرتک أن تبذل تمام جهدک فی دفع الکافرین. والله مؤیدک بالنصر علی اعدائه ان شاءالله تعالی.

۱ محرم ۱۳۳۳ هـ. ۲۲ تشرین الثانی ۱۹۱۴م
محمدکاظم الطباطبایی

با صدور این فتوا برخلاف سایر نقاط دیگر کشور و علیرغم اشتغال برخی به اصطلاح سرداران و سپهسالاران به راهزنی در گردنه ها یا بدلیل اعلام بی طرفی ، سکوت اختیار کرده بودند ، تنها مردم عرب خوزستان بودند که با سلاح و ابزار ابتدایی فرمان مرجعیت را لبیک گفته و از دو محور المنیور و دورق وارد “نبرد تاریخی” با قوای تا بن دندان مسلح بریتانیا شدند .شعارهای عربی و حماسی “حزنانه الزهره و تنخانی” ، “الطوب اقوی لومگواری” و “یالهاوی الجنه امشی اویانه ” در کنار فتوای مرجعیت نجف اشرف با دمیدن روح فتوت در کالبد دلیرمردان عرب سدی نفوذناپذیر از انسان های آزاده و پرصلابت در برابر ارتش استعماری انگلیس را شکل داد.هلهله ها و “نَخوهِ های” عماریه های اهوازی، دورق، خفاجیه و خطه باوی عزم و اراده مجاهدان را راسخ تر و برصلابت آنان افزود .جالب است بدانیم به گواهی مستندات تاریخی در این کارزار نابرابر علاوه بر شهروندان عادی ،‌ زنان ، علما ، ادبا، نویسندگان و شعرای عرب نیز قافله جهاد را همراهی و بسیاری از آنان به درجه رفیع شهادت نایل شدند .

در نبرد “جهاد” مردم عرب خوزستان با تقدیم حدود ۶۰۰ شهید در سه محور اصلی جنگ یعنی جبهه خفاجیه (دشت ازادگان) – اهواز و جبهه فلاحیه (شادگان) – محمره (خرمشهر) و باوی – اهواز توانستند قوای استعمار را شکست و سرزمین خود را از لوث ارتش بیگانه پاک و تطهیر کنند.این واقعه مدال افتخار زرینی بر سینه مجاهدان و دلیرمردان و شیرزنان عرب بود که بر عزت و عظمت اسلام افزود و استقلال این سرزمین را پاسداشت.واقعه المنیور گواه روشنی است که در قاموس عرب خوزستانی خیانت و هراس از دشمن معنا و مفهوم ندارد.

متاسفانه طی سال های اخیر مشاهده می شود برخی باستان گرایان و کسانی که دچار تحقیر تاریخی شده و امروز هم پیمان نتانیاهو و ترامپ گستاخ شده و رژیم صهیونیستی بنام آنان سکه مشترک ضرب می کند ، برخلاف حقایق موجود در حال و گذشته ، هویت و تاریخ مردم عرب اهواز را نشانه رفته و تبعیض را در حق آنان روا و تبریر می کنند و عجیب تر اینکه گاهی برخی دستگاههای اجرایی با آنها همراهی می کنند. بدون تردید این رویکرد در تقابل آشکار با رهنمودهای بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی ره و فرمایشات حکیمانه مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای است که همواره بر عظمت و صلابت این مردم تاکید و اصرار کرده و می کنند.

اکنون و در آستانه یکصد و نهمین سالگشت “نبرد قهرمانانه المنیور ” و همزمان با برگزاری نمایشگاه مستند واقعه جهاد و در راستای تجلیل از مجاهدان ، شهدا و مردم عرب و ماندگاری این واقعه کم نظیر پیشنهادات زیر تقدیم می گردد :

✔️۱- روز ۱۱ اسفند بعنوان آغاز جهاد مردم عرب ضد استعمار انگلیس با تصویب شورای فرهنگ عمومی در تقویم سالانه کشور گنجانده شود

✔️۲-هر ساله در این روز همانند سایر استان ها ، مردم ، نخبگان ، فعالان و علمای عرب خوزستان به دیدار مقام معظم رهبری رفته و این برنامه با صلاحدید معظم له در تقویم دیدارهای سالانه ایشان گنجانده شود

✔️۳-در راستای تجلیل از ۶۰۰ شهید عرب در واقعه جهاد ، پیشنهاد می گردد با تصویب شورای اسلامی شهر و همکاری استانداری خوزستان پارک ساحلی غرب کارون از پل سوم تا پل ششم بنام “بوستان جهاد مردم عرب ” نامگذاری و تندیس مجاهدان بزرگ نبرد ک المان جهاد مردم عرب طراحی و در پارک نصب و کار گذاشته شود.

✔️۴- اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری استانداری خوزستان ضمن تشکیل کارگروهی از سینماگران خوزستانی و تخصیص اعتباری ویژه و دعوت از سرمایه گذار مقدمات تهیه فیلم سینمایی “واقعه جهاد ” را فراهم کنند.

✔️۵-پیشنهاد می گردد چند واحد آموزشی و علمی در اهواز خصوصا مرکز رفاهی واقع در عامری وابسته به آموزش و پرورش بجای نام افراد غیربومی ، به عنوان شهدای واقعه المنیور مزین گردد

✔️۶-دانشگاه شهید چمران اهواز ضمن درج واقعه جهاد مردم عرب خوزستان در عناوین پژوهشی از پایان نامه های با موضوع نبرد المنیور حمایت و زمینه برگزاری همایش علمی بررسی این واقعه تاریخی را فراهم نماید.

✔️۷- صدا و سیمای مرکز خوزستان بطور سالانه جشنواره تولیدات تلویزیونی و هنری واقعه جهاد را طراحی و برگزار نماید

✔️۸- کنگره شعر حماسی و مقاومت جهاد مردم عرب خوزستان بطور سالانه از سوی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی پیش بینی و اجرا شود.

۹ – محل و ساختمانی مجزا برای موزه و نمایشگاه جهاد تعیین و اسناد تاریخی مربوطه در آن نگهداری و در دسترس پژوهشگران و علاقمندان قرار گیرد