خجسته زادروز اسوه بخشش و پاسدار شریعت امام محمدجواد مبارکباد

دهم رجب سالروز میلاد امام جواد(ع) نهمین پیشوای شیعیان است، امام همامی كه الگویی شایسته از بخشش و بردباری بود و در روزگار اختناق با شجاعت و رشادت فراوان به روشنگری در مسیر حقیقت و پاسداری از علم و شریعت خاندان نبی(ص) پرداخت.امام محمد تقی(ع) در 10 رجب 195 هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشود و با راهنمایی و هدایت پدر خویش امام رضا(ع) با ویژگی های امامت و آموزه های لازم برای زمامداری امور شیعیان و برترین صفت های انسانی همچون پارسایی، راستی و بخشندگی آشنا شد و آن را توشه راه امامت در سال های بعد كرد.

پس از شهادت امام رضا(ع) در 203 هجری قمری، امام جواد(ع) مقام امامت را در هشت سالگی عهده دار شد، دورانی كه با حكومت بنی عباس و با زمامداری مامون و معتصم همراه بود. در آن زمان، مامون به دلیل ترس از متزلزل شدن حكومت خود در اثر جذب یاران امام رضا(ع) به طرف فرزند آن والامقام، امام نهم(ع) را به منظور نظارت مستقیم بر ایشان از مدینه به بغداد منتقل كرد و با بهره گیری از ترفندهای مختلف تمام تلاش خویش را برای به انزوا كشاندن این پیشوای معصوم(ع) انجام داد اما امام محمدتقی(ع) با دانش و درایت خویش تمامی نقشه های او را پوچ و واهی ساخت.
جواد الائمه(ع) در طول 17 سال امامت خویش در راه هدایت مسلمانان كوشید و تمام سختی ها و مشكلات را با سعه صدر تحمل كرد. این امام همام، ویژگی های اخلاقی برجسته ای داشت كه بنا بر روایت های معتبر آن را از جد بزرگوارشان حضرت محمد(ص) به ارث برده بود. امام نهم(ع) دارای دانش و علم خدادادی بسیار بالایی داشت و این امر در مناظره های موفقیت آمیز ایشان با عالمان شناخته شده آن روزگار به اثبات رسیده است. در روایت های مختلف نقل شده كه امام محمد تقی(ع) با همگان گشاده رو بود و به دلیل برخورد مناسب، حتی مخالفان و دشمنان را به طرف خویش جذب می كرد.
سرانجام امام جواد(ع) در 220 هجری قمری در 25 سالگی به وسیله حكومت عباسی مسموم شد و به شهادت رسید. آرامگاه آن امام عالیقدر در كاظمین عراق، زیارتگاه دوستداران خاندان نبی(ص) است.
اكنون به بهانه سالروز میلاد امام محمدتقی(ع) بر گزیده ای از سخنان ایشان مروری كوتاه داریم:
* سه چیز از كارهای نیكان است: انجام واجبات الهی، ترك و دوری از گناهان، رعایت مسایل و احكام دین.
* انجام دهنده ظلم، كمك دهنده ظلم و فردی كه راضی به ظلم باشد، هر سه شریك خواهند بود.
* سه خصلت جلب محبت می كند: انصاف در معاشرت با مردم، همدردی در مشكلات آن ها، همراه و همدم شدن با معنویات.
* ملاقات و دیدار با دوستان و برادران، سبب صفاي دل و نورانیت آن مي‌شود و موجب شكوفایي عقل و درایت خواهد شد؛ گرچه در مدت زماني كوتاه انجام پذیرد.
*عزت مؤمن در بي‌نیازي و طمع نداشتن به مال و زندگي دیگران است.
* چگونه گمراه و درمانده خواهد شد فردی كه خداوند سَرپرست و متكفل او است، چطور نجات مي‌یابد انسانی كه پروردگار طالبش است، هر كه از خدا قطع امید كند و به غیر او پناهنده شود، خداوند او را به همان شخص واگذار مي‌كند.
* چنان‌چه افراد جاهل ساكت باشند، مردم دچار اختلاف نمي‌شوند.
* با فضیلت‌ترین و ارزشمندترین عبادت‌ها آن است كه خالص و بدون ریا باشد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز میلاد امام جواد(ع) با «حجت الاسلام محمدرضا مصلح» استاد تاریخ اسلام دانشگاه تهران و كارشناس امور دینی به گفت و گو پرداخته است.
حجت الاسلام مصلح با اشاره به فرا رسیدن ماه رجب، این هنگامه را زمینه ای برای رسیدن به معنویت دانست و گفت: ماه های رجب و شعبان مقدمه ای برای رسیدن به ماه مبارك رمضان است و افرادی كه بتوانند مقدمه را درك كنند، بهره های فراوانی از آن خواهند برد و سالروز میلاد امام محمدتقی(ع) نیز در این ماه می تواند زمینه ساز رسیدن به معنویت و سرمنزل مقصود باشد. امام رضا(ع) در سخنانی امام نهم شیعیان(ع) را تداوم بخش نسل امامت عنوان و در بیانات گوناگون بر آن تاكید كرد. با شهادت پیشوای هشتم شیعیان، فرزند ایشان امام جواد(ع) با وجود سن كم و در كودكی به مقام امامت رسید و عهده دار مسوولیت سنگین رهبری مسلمانان شد.
استاد تاریخ اسلام در ارتباط با شرایط سیاسی امامان پیش از امام نهم(ع) بیان كرد: امامان معصوم(ع) در شرایط سیاسی یكسانی قرار نداشتند و شرایط موجود در جامعه در دوره های گوناگون زندگی این بزرگواران متفاوت بوده است، برای مثال دوران امامت امام رضا(ع) و امام جواد(ع) همانند روزگار امام باقر(ع) و امام صادق(ع) محسوب نمی شد و اوضاع جامعه برای تربیت شاگردان فراهم نبود، در دوره امام پنجم(ع) و امام ششم(ع) فضا به گونه ای بود كه آنها توانستند بنا بر روایت های معتبر بیش از هزاران شاگرد تربیت كنند و بخش عمده ای از فقه، اخلاق، شریعت، مباحث دینی و معارف اسلامی را مطرح سازند اما به تدریج این فضا از میان رفت و شرایط به صورتی شد كه در سال های پایانی عمر مبارك امام هشتم(ع) و سال های آغازین امامت امام نهم(ع) محدودیت ها به اوج خود رسید.
این كارشناس امور دینی در ادامه اظهار داشت: بر پایه روایت های مطرح شده یاران و شاگردان امام جواد(ع) 120 تن عنوان شده اند و این امر نشان دهنده شرایطی است كه خلیفه های عباسی برای امام و پیشوای شیعیان(ع) فراهم آورده بودند. مامون با این اندیشه كه شرایط سنی برای مقام امامت ملاك نیست و برخورداری از مقام علمی برای رسیدن به این مرتبه از اهمیت بسیاری برخوردار است، در شرایط مختلفی تلاش داشت كه علم و دانش جواد الائمه(ع) را به چالش بكشد و برای این منظور درحالی كه علمیت و مرجعیت امام(ع) برای همگان ثابت شده بود، تلاش می كرد با برپایی جلسه های بحث و مناظره با عالمان آن دوره، پیشوای نهم(ع) را به چالش بكشاند اما هر بار پاسخ ها و سخنان عالمانه و ارزنده آن امام والامقام، مامون و نزدیكانش با سرافكندگی روبرو می شدند.
وی دوره امامت امام محمدتقی(ع) را سخت و دشوار عنوان كرد و یادآور شد: روزگار پیشوایی این امام همام(ع) سرشار از دشواری و سختی بود اما امام جواد(ع) با وجود عمر كوتاه خود توانست تاثیرهای ماندگار و ارزشمندی را بر جهان اسلام بگذارد كه از آن جمله می توان به تربیت شاگردان عالم و برجسته ای همچون «علی‌ابن مهزیار اهوازی، احمد بن ابی نصر بزنطی، ذكریا بن آدم و خالد بحری» اشاره كرد. مهمترین ماموریت امام(ع) در طول امامت ایشان را می توان حفظ شاكله ولایت و امامتی ذكر كرد كه به ایشان رسیده بود و این بزرگوار در آن شرایط با فرستادن افراد گوناگون به نقطه های مختلف جهان اسلام، بنیان هدایت نبوی را حفظ و معارف اهل بیت(ع) را پاسداری كرد.
حجت الاسلام مصلح درباره سخنان ارزشمند نهمین پیشوای شیعیان(ع) بیان داشت: حدیث های ایشان آنچنان مورد پذیرش همگان بود كه به جزء عالمان شیعه علمای اهل سنت نیز از كلام امام جواد(ع) بهره گرفته اند و در منابع روایی خود از آن استفاده كرده اند. در بیاناتی به نقل از ایشان آمده است كه «اگر انسان جاهل سكوت كند، اختلاف، تشنج و درگیری در میان مردم ایجاد نمی شود»، بر پایه این سخن بر جایگاه عقل و تعقل و سخن گفتن به موقع تاكید شده است. در حدیث های دیگر افراد جامعه را به صبر كردن در برابر آزار و اذیت همسایگان و تحمل و بردباری در این گونه شرایط دعوت می كند كه این حدیث در جامعه كنونی كاربرد فراوانی دارد و مسلمانان می توانند با بهره گیری از این كلام ارزشمند با همسایگان خود مدارا كنند و از مشاجره و قطع ارتباط با آنان دوری بجویند.
استاد تاریخ اسلام در پایان به علم و تقوای سرشار امام محمدتقی(ع) اشاره كرد و به نقل از یك عالم غیرشیعی به نام «سبط بن جوزی» از عالمان اهل سنت، گفت: ایشان در علم، تقوا، زهد و بخشش همچون امام رضا(ع) بود و در عمر كوتاه خود همچون مشعلی در فضای تاریك آن دوره، راه را بر مسلمانان و شیعیان روشن ساخت.