فکوهی : زمانی که کودک زبان مادری را یادنگیرد نمی‌تواند زبان دوم یا زبان رسمی را بیاموزد

«ناصر فکوهی» انسان‌شناس، نویسنده، مترجم و دانشیار گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در جمع فعالان فرهنگی و اجتماعی اهواز: ملی‌گرایی در دنیا همیشه مفهوم برتری یک ملت بر ملتی دیگر داشته‌است، در ایران نیز مفهوم برتری فرهنگ مرکز یا فرهنگ فارس بر فرهنگ‌های پیرامون است و این مسئله از ریشه، باوری غلط است، زیرا که چیزی به نام قوم و فرهنگ فارس وجود ندارد به این علت که عناصر مختلف تشکیل دهنده قومیت در آن به استثنای زبان یافت نمی‌شود

وی افزود : زبان فارسی فی نفسه یک مسئله سیاسی است، به‌طور مثال غلامحسین ساعدی که خدمت بزرگی به فرهنگ فارسی کرده خود به سختی به همان زبان صحبت می‌کند. چیزی احمقانه تر از تقسیم براساس زبانی به عنوان فاکتوری برای فدرالیسم وجود ندارد زیرا این عامل منطبق با واقعیت روی زمین نیست. هویت را باید در سطح ملی تعریف کرد، یعنی تا زمانی که کودک زبان مادری را یادنگیرد نمی‌تواند زبان دوم یا زبان رسمی را بیاموزد.کسانی که در دام پان ایرانیسم افتاده‌اند قدرت تحلیل کافی را ندارند و برخی از اقوام هم در دام مقابله با این جریان افتاده‌اند

این استاد دانشگاه تهران در ادامه اظهار داشت :  با تحقیر دیگری نمی‌توان فرهنگ خود را غالب کرد؛ اگر فرهنگ محلی ای همچون عرب که بارها وفاداری خود را به سیستم ملی و تمامیت ارضی ثابت کرده، با مانع روبرو شود و برخی سعی در طرد آن دارند، چیزی مثل پدیده سیاه پوستان در آمریکا که به عنوان برده از آنها استفاده می‌شد، اتفاق می‌افتد. انتقامجویی و تحقیر چیزی را حل نمی‌کند؛ اگر کسی با داده‌های ۲۰۰ سال پیش بخواهد برای الآن تصمیم بگیرد قطعاً کاری بیهوده کرده‌است. بنابراین مقابله رادیکال با نژادپرستی هیچ نتیجه ای در برندارد، در عین حال یکسان‌سازی نیز نمی‌تواند راه حل باشد

 فکوهی گفت : راه حل این است که عرب بودن، کرد بودن، ترک بودن، بلوچ بودن خود را حفظ و این اعتقاد را نهادینه کرد که این تنوع بخشی از تمامیت فرهنگی کشور است. در تاریخ مثال‌های زیادی را می‌توان پیدا کرد؛ راه حل گاندی در برابر انگلیسی‌ها: مبارزه منفی یا غیرخشونت آمیز. راه حل ماندلا: هر چه در گذشته بود تمام شد، الآن وقت صحبت و مذاکره است. تمایلات هویت طلبانه صرفاً در سطح قوم تعریف نمی‌شود، دوست داشتن زبان مادری، زادگاه، لباس، فرهنگ و.. حق طبیعی ماست و عین وطن دوستی است و اینکه آن را با دیگری در تضاد ببینیم چیزی به جز ضرر زدن به خود نیست. چیزی ابلهانه تر از محروم کردن فرزندان خود از زبان مادری نیست، زیرا که هر کودگی همزمان می‌تواند ۴ تا ۵ زبان را یاد بگیرد

این پژوهشگر حوزه مردم شناسی ایران افزود :  باید علاوه بر یاددادن تحمل فرهنگ دیگری به دانش آموزان، کاری کرد تا آن دانش آموز با فرهنگ دیگری سمپاتی پیدا کند. در فرانسه به دانش آموزان یاد می‌دهند که با فرهنگ‌های مختلف آشنا شوند اما در آموزش و پرورش ما دانش آموزان را از فرهنگ‌های یکدیگر دور می‌کنند؛ با این نبود همبستگی پیشرفت حاصل نمی‌شود. مفاهیمی چون عرب ستیزی در ۵۰ سال گذشته وجود خارجی نداشته‌است، اصلاً مردم ایران و ملت ایران به شکل کنونی در صد سال گذشته نبوده‌است چون مفهوم جدیدی است و همزمان با رایج شدن مفهوم باستان‌شناسی و خلق هویت فارسی – که عمدتاً یک مفهوم بین‌النهرینی است- به وجود می‌آید. گفتمان عرب ستیزی همچون گفتمان ملی‌گرایی، گفتمان ریشه داری نیست، بلکه سطحی است؛ راه حل این است که راه را برای مطرح کردن این مباحث باز کرد

فکوهی با تشریح پیامدهای فرهنگی ناسیونالیسم گفت :  ایران پرست‌ها توخالی هستند و چیزی دربارهٔ تاریخ باستان نمی‌دانند. دولت‌های ملی تخریبگر سیستم‌های فرهنگی هستند. یهودی‌ها و عرب‌ها در ایران از پارس‌ها قدیمی ترند، اما این مفهوم را دولت – ملت ساخته‌است. از ۳ هزار قبل عرب‌ها و یهودی‌ها در ایران بوده‌اند. اقلیت‌ها از موقعیت‌ها و فرصت‌ها جهت ابراز خود استفاده نمی‌کنند. ممانعت از تدریس زبان‌های بین‌المللی یک جرم است، زیرا که موجب گسست بین فرهنگ‌ها می‌شود. مشکل اصل ۱۵ قانون اساسی – آموزش زبان مادری – باید به صورت پایدار حل شود / منبع : تکوین