کیانوش‌راد : آزادی مقدم بر توسعه و پیشرفت علمی است

بر کسی پوشیده نیست که دانشگاه یکی از مسیرهای توسعه و پیشرفت علمی در همه جوامع است. از این رو ضروری است که این محیط، مأمن امنی برای فعالیت دانشجویان و اساتید دانشگاه باشد؛ چراکه در چنین شرایطی شاهد طرح انتقادات سازنده از عملکرد دستگاه‌های مختلف و شنیده شدن صدای مردم خواهیم. در دولت نهم و دهم تا حد زیادی دانشگاه از رسالت اصلی خود دور شد اما خوشبختانه در دوران ریاست‌جمهوری دکتر روحانی تا حدی زمینه برای آزادی اندیشه میسر شد اما هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله زیادی وجود دارد که امید می‌رود با توجه به وعده‌های انتخاباتی دکتر روحانی شاهد بهبود فضا باشیم؛ فضایی که در آن زمینه برای بیان انتقادات سازنده و رشد و شکوفایی فراهم شود و شاهد مهاجرت نخبگان از کشور نباشیم.

هنوز از خاطرمان نرفته که یکی از وعده‌های اصلی دکتر روحانی در کارزار انتخاباتی ۹۲ ایجاد فضای آزاد برای دانشگاهیان بود؛ قشری که بدون شک مؤثرترین و پیشروترین گروه از بدنه اجتماعی حامیان دولت را تشکیل می‌دهند.در همین خصوص و باتوجه به ضرورت موضوع به گفت‌وگو با محمد کیانوش‌راد، نماینده مجلس ششم پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود. 

در آستانه روز دانشجو هستیم و در این خصوص سال‌هاست بر این امر تأکید می‌کنند که باید جامعه امن و در سایه آن دانشگاه امن داشته باشیم و تفاوت‌هایی میان فضای امن و امنیتی قائل شده‌اند، شما تا چه حد ضروری می‌دانید که این مهم محقق شود و به جای جامعه و دانشگاه امنیتی شاهد فضای امن باشیم؟ 

برخی از مسائل به‌گونه‌ای است که از هر شخصی مورد سؤال قرار گیرند نسبت به آن‌ها موضع مثبتی اتخاذ خواهد شد که از جمله آن‌ها می‌توان به موضوع امن و آزاد بودن دانشگاه‌ها اشاره کرد. به بیان دیگر دانشگاه باید با رعایت حدود و مرزها به محلی برای نقد سازنده و بررسی و تشکیل کرسی‌های آزاداندیشی تبدیل شود اما مسأله اساسی حمایت و جانبداری از واژه‌های کلی مورد قبول همه اذهان نیست؛ حتی دیکتاتورترین سیاستمداران نیز بعضاً از واژه‌های آزادی و حقوق مردم دفاع می‌کنند. مسأله اساسی آن است که اگر کسانی معتقد به نقد و آزاداندیشی و امن شدن فضای دانشگاه‌ها هستند معیار و ملاک آن‌ها برای تحقق چنین مفاهیمی چیست.

۳۸ سال از انقلاب اسلامی می‌گذرد و همواره چنین کلیدواژه‌هایی را مسؤولان با سیاست‌های مختلف در دانشگاه‌ها اظهار نموده‌اند اما آنچه اهمیت دارد این است که ما به صورت حقیقی مقتضیات و توابع آزاداندیشی و نقد را بپذیریم و باید بپذیریم که دیدگاه‌های دیگر و منتقدان و مخالفان می‌توانند دیدگاه‌های خود را به صراحت و روشنی اظهار کنند و شاهد این نباشیم که به دلیل اظهارنظر در دانشگاه‌ها در چارچوب قانون از جمله اعتراضات دانشجویی، دانشجویان ستاره‌دار شوند و مورد ردصلاحیت از سوی نهادهای امنیتی قرار گیرند.

دانشجویان بسیاری هستند که به دلیل عقاید سیاسی و یا فکری‌شان از ورود به دانشگاه‌ها و خصوصاً مراکز تحصیلات تکمیلی منع می‌شوند. این فضا باید شکسته شود و دانشجویان و استادان دانشگاه خصوصاً در رشته‌های علوم انسانی باید بتوانند دیدگاه‌های خود را بیان کنند تا زمینه رشد جدی علمی و نظریه‌پردازی آن‌ها فراهم گردد. متأسفانه نه تنها دانشجویان بلکه اساتید رشته‌های علوم انسانی با خط قرمزهایی به مراتب بدتر از دانشجویان در دانشگاه‌ها مواجه هستند که در چارچوب‌های قانونی تنها با نفی این محدودیت‌ها برای اساتید و دانشجویان می‌توان شاهد تحقق شعارهای بسیار زیبایی همچون امن بودن دانشگاه ها و آزادی در دانشگاه‌ها باشیم. 

 قطعاً در دانشگاه امن است که استعدادها امکان بروز و ظهور می‌یابند. نه فقط دانشگاه بلکه اگر جامعه‌ای نیز امن باشد، زمینه رشد و توسعه فراهم خواهد شد. از این رو به نظر شما تا چه حد ضروری است که این امکان فراهم شود؟

باید بپذیریم که چه از لحاظ نظری و چه از نظر عملی آزادی مقدم بر توسعه و پیشرفت و همچنین رشد علمی است؛ تنها با آزادی به معنای عام و در زمینه علمی در دانشگاه می‌توان به رشد علمی در کشور خصوصاً در رشته‌های علوم انسانی امیدوار بود و با نفی آزادی باید شاهد سیطره تفکرات غربی بر جامعه ایرانی باشیم.

 طی سال‌های اخیر خوشبختانه شاهد فعالیت تشکل‌های دانشجویی بودیم، به نظر شما آیا این اندازه کافی است یا دولت تدبیر و امید باید شرایط بهتری را برای فعالیت دانشجویان مهیا کند؟

به اعتقاد من خوشبختانه فعالیت‌های دانشجویی بهتر شده اما تا وضعیت قابل قبول و نه ایده‌آل هنوز راه زیادی باقی مانده است و راه‌های نرفته بسیاری وجود دارد و باید توجه داشته باشیم هنگامی که از آزادی صحبت می‌کنیم تنها آزادی دانشگاه‌ها را به فعالیت‌های دانشجویی نباید بسط داد؛ امروز محدودیت‌ها برای اساتید دانشگاه‌ها بسیار بیشتر از مشکلات دانشجویان سیاسی در دانشگاه‌هاست. از این رو نیاز به یک حرکت توأمانی است و بهتر بود از ۱۶ آذر تا ۲۷ آذر که روز دانشجو و پس از آن وحدت حوزه و دانشگاه نام‌گذاری شد نسبت به مسأله اساسی دانشگاه‌ها یعنی آزادی اندیشه برای دانشجویان و اساتید چاره‌جویی شود.

۱۴ آذرماه ۹۶