محسّنات معنائی (فن التقسیم) / مهندس محمد صیاحی

تقسیم از محسّنات معنائی محسوب می‌شود. این فن سه حالت دارد:
۱.در ابتداء چند شیء ذکر گردد، سپس حکم هر شیء به آن نسبت داده شود.
بعنوان مثال به آیات ۴، ۵ و ۶ از سوره الحاقّه دقت کنید:کَذَّبَتْ ثَمُودُ وَ عَادُ بِالقارِعَةِ فَأَمّا ثَمُودُ فَأُهْلِکُوا بِالطّاغِیَة و أَمَّا عَادٌ فَأُهْلِکُوا بِرِیحٍ صرصَرٍ عَاتِیَة یعنی اقوام ثمود و عاد آن حادثه کوبنده را تکذیب کردند؛ اما ثمود به [سزای] سرکشی [خود] هلاک شدند، و اما عاد به [وسیله] تندباد توفنده سرکش نابود گشتند.دقت کنید در این آیات از فن تقسیم استفاده شده است بطوریکه ابتداء اقوام ثمود و عاد دو شیء در نظر گرفته شده‌اند، سپس حکم هرکدام بترتیب به آن نسبت داده شده است.تفاوت فن تقسیم با فن لف و نشر در این است که در فن تقسیم حکم هر شیء تعیین و معین میشود، اما در فن لف و نشر چنین نیست.

۲.اینکه اقسام یک شیء کاملاً شمرده شود.بعنوان مثال به آیه ۶ از سوره طه دقت کنید:لَهُ مَا فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الأرضِ وَ مَابَینهما وَ مَاتَحتَ الثَّری یعنی آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین و آنچه بین آن دو و آنچه زیر خاک است از آن اوست.دقت کنید که در آیه فوق، تمام موجودات در تمام قلمروها احصاء و شمارش شده اند.

۳.حالات و احوال یک شیء ذکر شوند و به هر یک از آن حالات، آنچه سزاوار است اضافه گردد.بعنوان مثال به آیه ۵۴ از سوره مائده دقت کنید:فَسَوفَ یَأتِی اللّه بِقَومٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَه أذِلَّةٍ عَلَی المُوءمِنین أَعِزَّةٍ عَلَی الکافِرین یُجاهِدُونَ فی سَبِیلِ اللّه وَ لایَخافُون لَومَةَ لائِم یعنی بزودی خدا گروهی دیگر را می آورد که آنان را دوست می دارد و آنان [نیز] او را دوست دارند. [اینان] با مومنان، فروتن [و] بر کافران سرفرازند. در راه خدا جهاد میکنند و از سرزنشِ هیچ ملامت گری نمیترسند.

لطفاً اگر سوالی دارید، در گروه مطرح نکنید، بلکه مستقیماً از طریق واتساپ خصوصی اقدام بفرمایید. زیرا تعداد گروه ها متعدد است و فوراً نمیتوانم آنها را چک کنم.۰۹۱۶۳۱۹۹۰۰۰