میراث سینمائی نجیب محفوظ- ۱

قاسم مزرعه فرد :دیروز یکشنبه سی اوت یا آگوست مصادف با مرگ مشهورترین نویسنده جهان عرب یعنی نجیب محفوظ بود ،نویسنده‌ای که برای اولین بار جایزه نوبل ادبیات را برای جهان عرب و خاورمیانه به ارمغان آورد. بدین مناسبت مقاله چند قسمتی زیر نگاهی خواهد داشت به مهم ترین فیلم های سینمائی مقتبس از کتاب های وی.

یقینا برای بسیاری و از جمله مردم عرب اهواز، نام نجیب محفوظ پیش از آن که با جایزه نوبل گره بخورد، یادآور سینمای غنی معاصر مصر است. سینمائی که به گفته ” عباس بهارلو ” در دهه سی شمسی وقتی برخی از این فیلم ها در سینماهای عبادان عرضه می شدند، جای سوزن انداختن نبود و تماشاگران علاوه بر نیمکت های چوبی به علت کمبود جا ،روی زمین و تاقچه های سینما می نشستند.

این منتقد و کارشناس سینمائی ادامه می دهد که بعد از جنگ جهانی دوم که یکی از فیلم های أم کلثوم در سینما شیرین عبادان به نمایش درآمد ،برای دیدن آن حتی عده زیادی از اهالی روستاهای عرب نشین حومه با اسب و وانت و کامیون برای دیدن فیلم می آمدند تا بدانجا که از شهرها و روستاهای عراقی اطراف شط العرب نیز با قایق برای تماشای فیلم خود را به عبادان می رساندند.بعدها در نیمه های دهه شصت شمسی یعنی سال ها پیش از ورود شبکه های ماهواره ای مشاهده این فیلم ها برای نسل ما تنها به پنج شنبه شب ها و آن هم از خلال تلویزیون وقت عراق میسر می شد.

در آن سال ها علاوه بر عنوان فیلم و بازیگرانش ،نام برخی دیگر از عوامل فیلم ها نیز خواه ناخواه در خاطره ها ماندگار شد. نجیب محفوظ یکی از این عوامل است، نامی آشنا که با داستان هایش بر غنای سینمای مصر افزود،آن هم پیش از آن که جایزه نوبل سال ۱۹۸۸ را برباید و پیش از آن که ما ،معنایی از مطالعه داستان و رمان عرب داشته باشیم. مطالعه و مرور داستان های نجیب محفوظ در سال های بعد در واقع یادآوری نوستالوژیک و بازخوانی خاطرات همان روزها و فیلم هایی بود که در کودکی و نوجوانی و بویژه روزهای شرجی تماشا می کردیم.

ادامه دارد…