خاکستر مزارع نیشکر باعث آلودگی هوا و دردسر مردم اهواز شده است / سیدشریف حسینی : سوزاندن مزارع نیشکر به معضلی برای استان تبدیل شده است

مديركل حفاظت محيط زيست خوزستان درباره نشستن خاكستر در سطح برخي مناطق اهواز در روزهای گذشته گفت: اين خاكسترها مربوط به آتش زدن مزارع نيشكر در واحد كشت و صنعت دهخدا بوده كه پيش از اين نيز از طريق مراجع قضايي براي برخورد با اين واحد صنعتي اقدام شده است.احمدرضا لاهيجان​زاده اظهار كرد: خاكستري كه در يك ماه در چند نوبت بخش​هاي شمالي اهواز و مناطقي نظير زرگان، كوروش، شهرك نفت، زيتون كارمندي و همچينن شهر شيبان و ويس را تحت​الشعاع قرار داده و موجب اعتراض مردمي شده بود، ناشي از آتش زدن مزارع نيشكر است.وي ادامه داد: در واحد كشت و صنعت نيشكر دهخدا در مزارعي كه با استفاده از دستگاه “هاروستر” برداشت سبز مي​شوند، پس از برداشت كاه​هاي به جا مانده آتش زده مي​شود كه اين امر توليد خاكستر می‌کند؛ اين خاكستر شبيه دوده است و با وزش باد در سطح شهر، روستاهاي مجاور و منازل مسكوني منتشر می‌شود.

مديركل حفاظت محيط زيست خوزستان افزود: همچنین مزارعي كه بدون دستگاه “هاروستر” و قبل از برداشت سبز آتش زده مي​شوند همراه با آلودگي و توليد ذرات همراه با دود موجب آلودگي منطقه مي​شوند. در اين جهت سال گذشته در دو نوبت از طريق مرجع قضايي عليه شركت مذكور طرح دعوي شد و اين موضوع محكوميت​هايي را براي اين شركت به دنبال داشته است.لاهيجان​زاده اظهار كرد: به دنبال اين اقدامات، در حال حاضر شركت در صدد يافتن راهكارهايي براي حل مشكل و روش جايگزين سوزاندن است. اما به دليل زمان​بر بودن روش جايگزيني، متاسفانه روش سوزاندن همچنان ادامه دارد.وي گفت: اين موضوع هفته اخير به معاونت امنيتي استانداري خوزستان منعكس شد و قرار است حل اين معضل در حوزه امنيتي مورد بررسي قرار بگيرد.مديركل حفاظت محيط زيست خوزستان افزود: همچنين محيط زيست استان طي نامه​اي به اين شركت هشدار داد چانچه نتواند براي حل مشكل سوزاندان مزارع نيشكر اقدام اساسي به عمل آورد مي​بايست براي تغيير الگوي كشت در واحد دهخدا اقدام كند.

برداشت خاکستری نیشکر

آتش زدن مزارع نیشکر در حالی سال ها تداوم داشته که براساس ماده 9 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و ماده 2 قانون جلوگیری از آلودگی هوا سوزاندن مزارع و کاه ممنوع است.سه سال پیش نیز شورای سلامت خوزستان ممنوعیت آتش زدن مزارع را مصوب و شرکت توسعه نیشکر را موظف به «برداشت سبز» کرده است.کارشناسان بر این باورند که آتش زدن مزارع علاوه بر اینکه هوا را با انتشار گاز مونوکسیدکربن آلوده می کند، تشدید پدیده گازهای گلخانه ای، انهدام بافت خاک، کاهش رطوبت خاک و در نتیجه افت محصول، از بین رفتن موجودات زنده محیط ، فرسایش شدید خاک، کاهش حاصلخیزی زمین و کاهش تحمل گیاهان زراعی در برابر آفات، بیماری‌ها و خشکی، همچنین از بین رفتن زیستگاه‌های پرندگان را نیز به دنبال دارد.از سوی دیگر طرح جامع کاهش آلودگی کلان شهر اهواز نیز آتش زدن مزارع نیشکر و پسماندهای آن را یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای این کلان شهر برشمرده است.بر اساس این طرح که در سال 90 به تصویب رسیده، مقرر شده وزارت جهاد کشاورزی با همکاری سازمان صنعت، معدن و تجارت و سایر دستگاه‌های ذیربط از ابتدای سال 91 به گونه‌ای برنامه ریزی کنند تا با بهره گیری از دستاوردهای نوین و فناوری‌های جدید از سوزاندن پسماندهای کشاورزی در مزارع نیشکر ممانعت شود.

سیدشریف حسینی : سوزاندن مزارع نیشکر  به معضلی برای استان تبدیل شده است 

در همین حال نماینده مردم اهواز در مجلس نیز با بیان این ‌که سوزاندن مزارع نیشکر که عمده آن مربوط به تفاله‌های نیشکر است، به معضلی برای استان تبدیل شده است  می‌گوید: سالانه دو میلیون تن باگاس در استان تولید می‌شود که به علت نبود صنایع جانبی،‌ آنها را دپو می‌کنند، اما دپوی این حجم فراوان باگاس که بسیار جاگیر است، عملا امکان‌پذیر نبوده و کار بسیار سختی است، لذا مقداری از این باگاس به مصرف دام استان می‌رسد و مقدار زیاد دیگری روی زمین باقی می‌ماند که عملا چاره‌ای جز سوزاندن آن باقی نمی‌ماند که این اقدام علاوه بر این‌ که پیامدهای منفی انسانی و زیست‌محیطی فراوانی دارد برای آن شرکت نیز هزینه‌بر است، چرا که شرکت برای سوزاندن آنها سالانه متحمل پرداخت چند میلیارد تومان می‌شود.سیدشریف حسینی می‌افزاید:‌ زمانی که طرح ایجاد شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی در سال 69 به تصویب هیات دولت رسید، قرار شد در کنار توسعه کشت و صنعت نیشکر، هفت شرکت جانبی نیز تاسیس شود که با استفاده از باگاس‌های به‌جامانده از نیشکر، به تولیدات جانبی بپردازند؛ امری که در حد طرح روی کاغذ باقی مانده است.وی با بیان این‌ که نحوه برداشت و آتش زدن مزارع در برخی مزارع نیشکر، زندگی روستاییان و شهروندان استان بویژه در شهرستان شوشتر را مختل کرده و سلامت آنها را به خطر انداخته است، خاطرنشان می‌کند: تنها راه برون‌رفت از این مشکل، استفاده از روش‌ها و ماشین آلات جدید برای برداشت است که تاکنون شرکت کشت و صنعت کارون که عمده آلودگی شهر شوشتر ناشی از فعالیت این شرکت است، اقدامی در این جهت انجام نداده است.حسینی با اشاره به بانک کشاورزی، بانک ملی و سازمان جهاد کشاورزی به عنوان سهامداران این شرکت، تاکید می‌کند: این سهامداران همان‌طور که به فکر سرمایه‌گذاری و سود خود هستند، باید به فکر مردم و مشکلات ایجاد شده برای آنها و مخاطرات زیست محیطی هم باشند و با تغییر روش برداشت خود و استفاده از ماشین‌ها و روش‌های نوین یا پرداخت جریمه به مردم، درصدد کاهش تبعات این مشکل برآیند.به گفته این مسئول این مشکل تقریبا در تمام مزارع نیشکر استان وجود دارد، زیرا تقریبا همه آنها از روش قدیمی برداشت استفاده می‌کنند، اما به دلیل فاصله‌ای که از شهرهای استان دارند، آلودگی آنها بیشتر نصیب روستاییان می‌شود جز کشت و صنعت کارون که در نزدیک شهر شوشتر است.

حسینی با بیان این‌که جلوگیری از فعالیت این شرکت‌ها، جریمه کردن و تعویض و تغییر روش برداشت، سه راهکار جلوگیری از آلودگی ناشی از آتش زدن مزارع نیشکر است، یادآور می‌شود: جلوگیری از فعالیت آنها به دلیل بحث اشتغالزایی عملا امکان‌پذیر نیست، جریمه کردن هم از آنجا که هزینه آن مستقیم به حساب دولت واریز می‌شود و نفعی برای مردم محلی ندارد، بی‌فایده است، بنابراین بهترین راهکار استفاده از دانش روز و سیستم‌های نوین برداشت است که باید با نظارت و سختگیری محیط‌زیست انجام بپذیرد.

مزارع جدید مشکلی ندارد

مزارع نیشکر استان خوزستان به مزارع قدیمی و مربوط به پیش از انقلاب و مزارع جدید و مربوط به پس از انقلاب تقسیم می‌شود که مزارع قدیمی شامل مزارع هفت تپه در محدوده شوش و دزفول و مزارع کارون نزدیک شهر شوشتر است.از مزارع جدید که با عنوان شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی یاد می‌شود، هفت مزرعه 12 هزار هکتاری است که در مجموع حدود 70 هزار هکتار آن زیر کشت می‌رود.مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان با اشاره به این تقسیم‌‌بندی به جام‌جم می‌گوید: از آنجا که استانداردهای زیست‌محیطی در مزارع جدید نیشکر تا حدودی رعایت می‌شود و این مزارع با نظارت محیط‌زیست فعالیت می‌کنند، آتش زدن مزارع کمتر رخ می‌دهد و برداشت تقریبا به صورت برداشت سبز انجام می‌شود که روش نوین برداشت نیشکر است.به گفته احمدرضا لاهیجان‌زاده، با این حال حدود 16 درصد این مزارع نیز آتش زده می‌شود که این امر به دلیل ساختار مزارع و کج بودن بیش از حد نی‌هاست که ماشین قادر به برداشت آنها نیست؛ هرچند با پیگیری محیط‌زیست، صاحبان این مزارع در پی کشت گونه‌های جدیدی از نیشکر هستند تا این 16 درصد نیز به روش برداشت سبز جمع‌آوری شود.

آتش زدن به دلیل گران بودن ماشین برداشت

وی درباره مزارع هفت تپه و کارون که همچنان به روش قدیمی و آتش زدن، محصول خود را برداشت می‌کنند، هم می‌گوید: این مزارع به دو دلیل ساختار مزارع و هزینه بسیار زیاد خریداری ماشین‌آلات هنوز موفق به استفاده از روش جدید برداشت نشده‌اند.لاهیجان‌زاده در توضیح این مطلب می‌افزاید: ساختار این مزارع به دلیل قدیمی بودن، برای ورود ماشین طراحی نشده است، بنابراین ماشین توان ورود به این مزارع درهم پیچیده را ندارد. از سوی دیگر قیمت خرید هر دستگاه ماشین برداشت که ده سال پیش حدود 160 میلیون تومان بود و تنها مزارع جدید به خرید آن اقدام کردند، اکنون به بیش از یک میلیارد تومان رسیده که توان خرید را بسیار کم کرده است.مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان با بیان این‌که شرکت نیشکر کارون همکاری خوبی با سازمان محیط‌زیست و رعایت برخی موارد مانند کنترل پساب‌ها یا انرژی دارد، تصریح می‌کند: اما این شرکت و همچنین شرکت هفت تپه به دلیل بی‌توجهی به آتش زدن مزارع و استفاده نکردن از روش‌های جدید برداشت، براساس قانون در فهرست صنایع آلاینده استان قرار گرفته‌اند تا هرچه سریع‌تر خود را با شرایط زیست‌محیطی و استانداردهای آن تطبیق دهند.لاهیجان‌زاده با بیان این‌که این شرکت‌ها طبق قانون سالانه خسارتی را به دولت پرداخت می‌کنند، می‌گوید: این خسارت دوباره به شهرداری و دهیاری‌های شهرستان شوشتر بازپرداخت می‌شود تا برای مردم هزینه شود، با این حال اگر مردم شوشتر خود در این زمینه شکایتی دارند، می‌توانند شکایت خود را به صورت شخصی پیگیری کنند.