عصر بلورین، وناکارآمدی فیلترینگ!

این روزها همه جای کشور بحث از بود ونبود تلگرام وماندن یا نماندن در پیام رسانهای خارجی است!.برخی فیلترینگ را در راستای دغدغه و نگرانی ازدخالت های غیر مسئولانه آدمها در امور مملکت داری و فضولی کردن ویا سرک کشیدن ها درکار خسروان میدانند. وگروهی آنرا در راستای دل نگرانی برای حوزه فرهنگ، باورهای دینی ، اخلاق وعفت عمومی می پندارند. بعضی فیلترینگ را الزامی برای حفظ امنیت ملی و جلوگیری از نبردها وخرق مرزها وسرحدات تلقی می کنند.در مقابل،به تعبیر معروف که “الانسان حریص علی ما منع” اصرار وکنجکاوی کاربران دراستفاده از این پیام رسان،درتزاید است. وهر کسی به شکلی به پیکار با فیلترینگ رفته وپس از زحمت ساعات اولیه،اکنون اکثریت قریب باتفاق راهکار خود برای دسترسی به پیام رسان فیلتر شده را یافته و دیگر دغدغه ای ندارند.

امادلیل این کنجکاوی ها وبی اعتمادی به جایگزین ها، علی رغم همه مشوق ها، چیست؟! آیا تماما معلول جهت گیری ها و مقاومت های سیاسی است؟ واقعیت این است که کنجکاوی دسترسی آزاد به اطلاعات،ازسرشت دانش پژوهی وجهل ستیزی انسان،که خداوند آن را انحصارا در وجود انسان قرار داده واو را اشرف مخلوقات وخلیفه الله و مستوجب سجده فرشتگان گردانید، ناشی می شود.این فطرت دانش خواهی،که به ذات اقدس الهی تعلق دارد وهم او “علم آدم الاسماء کلها”،کرد، باعث شده که کنجکاوی وحرص دسترسی به اطلاعات در وجود انسان پایدار ودر برابرهرمانعی که این دسترسی را محدود سازد، مقاومت کند وروشهای خروج بن بستها و محدودیتها را دنبال وکشف نماید.وبرخلاف تصور ارتباطی هم به رژیمهای سیاسی ویا صرفا موضوعات سیاسی ندارد.مخالفت ها با این ویژگی انحصاری انسان ، برایدرخواست محدود دسازی و فیلترینگ، نخستین بار ودر آغاز آفرینش، از سوی فرشتگان، بیان شد!!

آنها، دسترسی آدمی به دانش و اختیار وی برای استفاده از علوم و اطلاعات را خطرناک و این توانائی را، موجب فساد (تهدیدحوزه فرهنگ و باورها و اخلاق و عفت عمومی و…) و خونریزی ( جنگ وتهدید امنیت ملی و…) دانستند!! و از فهوای محاوره فرشتگان چنین استنباط می شود که گویا،مانند اکنون،درخواست محدود سازی (فیلترینگ) ابو البشر و اجبار ایشان به استفاده ازجهت خاص و معینی از اطلاعات با رعایت دسته بندی و ریموت شده داشتن و آزادی در اختیار اطلاعات و توانائی تحلیل و قدرت استنباط وانتخاب را مضر و مفسده انگیز میدانستند. و البته شاه بیت این تخویف از توانائی آدمی درکسب دانش را، شیطان در برتری گزینی جنسی ونژادی بیان کرد.

وعلی رغم اینکه در همان آغاز آفرینش نمونه های این رخدادهای نگران کننده فرشتگان،یعنی عصیان آدم از فرمان خدا وفرمانبرداری از شیطان در دست بردن به شجره ممنوعه، ونیز ریختن خون هابیل بدست قابیل، رخ نمائی کرد.اماخداوند هیچگاه این رخدادها رابهانه خوبی برای محدود سازی ودیعه خود قرار ندانستند.وبلکه دانشخواهی انسان، رانه تنهاسیئه ندانسته، بلکه ممیزه مقدس و مستوجب سجده فرشتگان واز اسباب تکامل ورشد جامعه بشری بیان فرموده اند. وباب توبه را وسیله اصلاح خطاها وبازگشت از لغزش ها قرار دادند.دسترسی آزاد اشرف مخلوقات به اطلاعات ، سبب میشود تا انسان همه مخلوقات عالم آفرینش ،از جماد تا نبات و در زمین و آسمان ها را به حکم خلیفه الهی، به تسخیر ومدیریت خود در بیاورد. و محدود به زمان ومکان و یا تابع رژیم های سیاسی و یا نافی باورهای دینی و یا بهدف بخطر انداختن امنیت ملی کشور خاصی هم نیست.ومادامی که مصداق مخلوقی دارد وبرخورداراز حیات است، با دانش خویش برعالم آفرینش، فرمانروائی دارد.او پیوسته و ناخواسته در کار پیکار با جهل و تبدیل مجهولات به معلومات و غیر قابل محدود سازی است.

تسهیل دسترسی انسانها به اطلاعات،وپیشرفت دانش بشری، نه تنها شیرازه جوامع بشری را پراکنده نمی کند،بلکه موجب تقویت عواطف و احساسات انسانی و پیوستگی جوامع بشری وتبدیل عالم، به دهکده کوچک می گردد.اکنون وبا پیشرفت دانش،مرزهای جغرافیائی و تمایز قومی ونژادی،جای خود را به قرابت و پیوستگی جوامع بشری داده است. امروزه انسان های دور به خویشاوندان نزدیک بدل شده اند و جهان گسترده، را به دهکده کوچکی بدل کرده است.دهکده ای که پیوستگی وصلح را جایگزین نبرد وستیز نموده است.وجنگ ونزاع بیشتر به جوامعی اختصاص یافته که سعی در محدود سازی وانحصار اطلاعات وعدم پیوستگی به این دهکده هستند.

کشفیات ،پیشرفت و تکنولوژی،هرچند همواره با مقاومتهای سنت گراهها ومحافظه کاران مواجه بوده است،اما پیوسته سیر تصاعدی داشته و امروزه وسعت این نوآوری ها و کشفیات از زمان پیشی گرفته و در واحد زمان مجهولات بسیاری جای خود را به معلومات می دهند.سرعت تبادل اطلاعات ودسترسی آسان بکمک فضاهای مجازی به گونه ای است که گویا بشر پس از تبدیل عالم به دهکده کوچک، اینبار در پی تبدیل آن به “جام شفاف و بلورین” است. اینترنت و فضاهای مجازی علاوه بر اینکه مرزهای جغرافیائی را خرق کرده اند، بدنبال شفاف سازی عالم وکاستن از زوایای تاریک و پنهانکاری های مرسوم است.

در واقع کلید واژه وعلت اصلی سراسیمگی وانفعال در برابر این قابلیت جدید دانش بشری واتخاذ شیوه های محدود سازی و انحصارگرائی در اطلاعات، همین شفاف سازی وبلوری شدن جهان است.اما سرعت انتقال اطلاعات در حال رقابت با سرعت نور است. ابزار دسترسی بدانها نیز بقدری گسترده ، متنوع  ، سهل و ممتنع است که دیگر احدی را یارای محدود سازی آنرا ندارد. فیلتر و یا اجبار انسان ها در استفاده از یک ابزار معلوم و محدود ریموتی ، دیگر بی معنا وغیر کارآمد است.بالاخره جهان بسرعت در حال بلوری شدن است.

در “جهان بلوری” دیگر سطح بندی دسترسی اطلاعات،چندان حقیقی نخواهد بود. بلکه توانائی در بهره برداری از اطلاعات،رتبه جوامع را معلوم می سازد. در “جهان بلوری” جائی برای دورماندن از نظرها وکتمان کردن حقایق، وجود ندارد.در “دهکده کوچک بلورین” هیچ معادله اقتصادی کور وسربسته وبا ویژه خواری، ودور از نظر به سرانجام نمی رسد.در این “عالم شفاف بلوری” بخش اعظم جنگها مبتنی بر دانش و تکنولوژی که برای همه قابل دسترسی است،خواهد بود.توانمندی نظامی کشورها بقدری نزدیک بهم خواهد بود که عملا این سلاح ها غیر کارآمد خواهند شد. مفهوم غالب و مغلوب در عالم بلورین،صرفا به میزان دسترسی افراد وکشورهابه دانش،تعلق خواهد داشت.”دانایان”در “عالم بلورین” حاکم بر”نادانان”ونابخردان هستند. ومنطق برزور غالب خواهد شد.واومرا وروئسای کشورها بایدبجای بستن چشم ها و گوش ها، به شعور شهروندان احترام بگذارند و پاسخگوی اذهان عمومی باشند.

در “جهان بلورین” فیلترینگ ومسدود سازیها، شبیه به شوخی وقایم موشک بازیهای بچگانه است.و این کارها تنهادرحکم پرده نازک وقابل خرقی خواهد بود که در جلوی دیوار بلوری وشفاف کشیده شده باشد!.مرزهای جغرافیائی نقشی ضعیف وغیر تعین کننده خواهند داشت.در “عالم بلوری” تنها مرزهای اثرگذار،” مرزهای پایبندی به اخلاق واحترام به قانون” است که ضامن باورها و عفت عمومی وامنیت ملی کشورها است.پس در چنین عصری، متولیان کشورها باید بخش عمده وقت و قدرت و هزینه ها را مصروف تقویت این مرزهای نوین نمایند. “ابزار مصونیت مدیران و متولیان جامعه بلورین؛ صراحت، صداقت و شفافیت در گفتار وکردار” است.در چنین عصری، رفتار رهبران ومدیران وروسای جوامع،مانند سایر عناصر جامعه، وبلکه بیش از آنها،درجام شفاف شیشه ای، متبلور وعیان است.

در “جهان بلوری،جائی برای زور گوئی، دزدی،ویژه خواری، زیاده خواهی ومعصیت،بدان امیدکه دیده نخواهند شد” ویا بتوان کتمان حقایق کرد،وجود ندارد.در چنین روزگاری،به مصداق ” کلکم راع وکلکم مسئول عن رعیته” همه نظاره گر برکردار وافعال هم هستند.پس مدیران جوامع بشری را گریزی جز درستکاری و رعایت قانون وخودداری از ضایع کردن حقوق دیگران، نیست.پس شایسته است تابجای مبارزه با این عالم بلورین، که بسرعت در حال تحقق وتکوین است،خود را مهیای سازگاری با واقعیات این عالم شفاف وغیر قابل تدلیس وتلبیس، نمائیم وبا مردم صادق باشیم. تکنولوژی در عصر انفجار اطلاعات مانند سلاحی است که ضامن آن در اختیار همه است.واختصاص به منطقه جغرافیائی ویا انسانهای ویژه، ندارد.پس غیر قابل محدود سازی وفیلترینگ است.

 “جهان بلورین،دعوت به دانائی می کنه”فرهنگ،اخلاق،عفت عمومی وامنیت ملی را از راه دانش وتبین نظام علت ومعلولی”*،برقرار می کند که حاصل آن صلح، رفاه و آسایش است. “فیلترینگ” درجهت بستن چشم وگوشها وعقب نگهداشت جامعه از عصر خویش است.پس “هل یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون” و”هل”در این آیه بیانگر این حقیقت است که هیچگاه این معادله علم وجهل قابل تعادل نیستند.بنابر این بر رهبران جوامع بشری، و از جمله کشور ماست تا “مرزهای اخلاق و پایبندی به قانون را بیش از اتکا به انسداد راه های دانائی و مبارزه با منطق و استدلال” تقویت نمایند.

عباس حیصمی