توافق فراگیر هسته یی مستلزم احترام به حقوق ایران/نگاهی به رویدادها و روندهای مرتبط با توافق هسته یی در هفته ی گذشته

با وجود برخی فرافکنی های داخلی و فشارهای خارجی که مدت ها است تیم گفت و گو کننده ی هسته یی کشورمان را نشانه گرفته است، این تیم در نشست وین 4 نشان داد که نسبت به رعایت خطوط قرمز در چارچوب منافع ملی ایران عزمی جدی دارد و به دنبال توافقی محکم و پایدار با گروه 1+5 است.به گزارش گروه تحلیل خبر عصر ما،هفته ی گذشته نیز مانند هفته های پیشین رویدادهای داخلی و خارجی زیادی در ارتباط با موضوع هسته یی به وقوع پیوست. یکی از این رویدادها، چهارمین دور از گفت و گوهای ایران و گروه 1+5 در وین اتریش بود که اهمیت به مراتب بالاتری نسبت به سایر رویدادها داشت.

تیم مذاکره کننده ی ایران به ریاست «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه سه شنبه ی هفته ی گذشته (23 اردیبهشت) به منظور ادامه ی گفت و گوهای هسته یی و تدوین پیش نویس توافق نهایی با گروه 1+5 عازم وین شد. با وجود جدیت، حساسیت و پیچیدگی این دور از گفت و گوها که تا جمعه شب (26 اردیبهشت) به طول انجامید، پیشرفت محسوسی حاصل نشد.در کنار این رویداد مهم، در هفته یی که گذشت رویدادهایی چون تداوم کارشکنی های مخالفان از طریق برخی نمایندگان مجلس با ابزارهایی چون دعوت تیم مذاکره کننده به مناظره و طرح سوال، حمایت چهره های شاخص اصول گرا از گفت و گوها و رونمایی از دستاوردهای صلح آمیز هسته یی صورت گرفت.

***مجلس تریبون فرافکنی های هسته یی

در مخالفت با توافق هسته یی یا به عبارت دیگر در مخالفت با سیاست خارجی دولت یازدهم مدتی است که گروهی با عنوان «دلواپس» به صورت علنی و با رویکرد تخریبی شدید فعالیت خود را گسترش داده اند. هر چند که بیش از دو هفته از ابراز وجود این مجموعه نمی گذرد اما سابقه ی فرافکنی های آن ها به روزهای شروع ریاست جمهوری روحانی باز می گردد. دو هفته ی پیش (13 اردیبهشت) در سفارت پیشن آمریکا این گروه که بیشتر چهره های آن وابسته به جبهه ی پایداری هستند، به انتقاد شدید از توافق هسته یی ایران با گروه 1+5 پرداختند و این توافق را «ننگین» توصیف کردند. سپس دامنه ی انتقادهای آنان به تریبون های برخی از دانشگاه ها از جمله دانشگاه پیام نور بجنورد کشیده شد. در تازه ترین تحول، این گروه فراخوان داده بودند روز یکشنبه (21 اردیبهشت) مقابل مجلس شورای اسلامی تجمع کنند که بنا به دلایلی این گردهمایی اعتراض آمیز لغو شد.

اما اقدام های این گروه معدود، پرسش های زیادی را در ذهن مردم به وجود آورد که تا امروز نیز برای آن ها جوابی نیافته اند. آیا برای برگزاری همایش یا راهپیمایی سیاسی کسب مجوز از نهادهای مربوطه لازم نیست؟ اگر انجام این اقدام های بدون مجوز، غیرقانونی محسوب می شود پس چرا تا کنون در این زمینه برخوردی از طرف مسوولان مرتبط مثل قوه ی قضاییه صورت نگرفته است؟ و این که آیا در دولت پیشین نیز مردم اجازه ی چنین برخوردها و تجمعاتی را داشتند یا خیر؟

اما نکته ی جالب این داستان، استفاده ی گروه تندرو از مجلس به عنوان تریبونی برای مقاصد حزبی شان است. به خاطر اهمیت و جایگاهی که مجلس در نظام جمهوری اسلامی دارد، صدای نمایندگان بیش از هر صدایی به گوش می رسد و اگر حاشیه سازی و فرافکنی نیز صورت بگیرد بازتاب گسترده یی خواهد یافت. بنابراین، برخی نمایندگان از این جایگاه برای نایل شدن به منافع حزبی و گروهی خود سود می جویند.

در این زمینه «بهروز نعمتی» عضو فراکسیون رهروان مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: عده یی که تعداد آنها به عدد انگشتان دست می رسد دنبال مباحث خاصی هستند و با منافعی که از مذاکره ها عاید کشور می شود مخالفند؛ چرا که منافع گروهی شان به خطر افتاده است. وی همچنین در ادامه افزود: موفقیت مذاکره های هسته یی خیلی ها را در داخل و خارج دچار مشکل می کند و اگر یخی که در روابط ایران و غرب وجود دارد ذوب شود بسیاری را در عرصه های بین المللی، منطقه یی و داخلی، آب می برد.

در همین زمینه «مجید انصاری» معاون پارلمانی رییس جمهوری هم چهارشنبه ی هفته ی پیش (24 اردیبهشت) اظهار داشت: با رفع تحریم ها و شفاف شدن مسایل، منافع برخی به مخاطره می افتد؛ لذا برخی دلواپس رفع تحریم و بازگشت دارایی های مردم هستند.

اما رویدادی که در هفته ی گذشته اتفاق افتاد و حیرت بسیاری را برانگیخت، درخواست 100 نفر از نمایندگان مجلس بود که خواستار مناظره ی تیم «سعید جلیلی» رییس تیم مذاکره کننده ی دولت پیشین و ظریف در جلسه ی علنی مجلس شدند. درخواست این نمایندگان که بیشتر آن ها اصول گرا هستند از طرف وزارت امور خارجه رد شد. آن ها روز یکشنبه (21 اردیبهشت) درست 2 روز مانده به نشست حساس وین 4 خواستار آن شدند تا «عباس عراقچی» سرتیم مذاکره کننده ی کنونی کشورمان با «علی باقری» که در دولت «محمود احمدی نژاد» رییس جمهوری پیشین سرتیم مذاکره کننده ی هسته یی بود به مناظره بپردازد.

جالب تر این بود که با رد این درخواست از طرف دولت، اعضای تیم مذاکره کننده ی دولت پیشین در جلسه ی غیر علنی کمیسیون امنیت ملی مجلس حاضر شدند و نظرهای خود را در این باره اعلام کردند. برخی رسانه ها و نمایندگان نیز این جلسه را مناظره عنوان کردند در حالی که این چنین نبود چون که اعضای تیم مذاکره کننده ی کنونی حضور نداشتند.

«سید شریف حسینی» عضو هیات رییسه ی مجلس شورای اسلامی چهارشنبه هفته ی گذشته در گفت وگو با ایرنا اظهار داشت: مذاکره کننده ی فعلی می تواند در صحن علنی مجلس گزارش دهد اما حضور مسوولان پیشین در صحن مجلس روال نیست و امکان مناظره در صحن مجلس وجود ندارد.

حجت الاسلام والمسلمین «سید رضا اکرمی» رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری نیز در گفت و گوی با ایرنا، با اشاره به این که پیشنهاد حضور یکی از اعضای تیم مذاکره کننده ی قبلی و فعلی در صحن مجلس چندان معقول به نظر نمی رسد، تاکید کرد: چنین اقدامی نه جزو وظایف نمایندگان است و نه توفیقی از اجرای چنین پیشنهادی به دست خواهد آمد.

اما تا کنون اقدامی جدی در واکنش به مخالفان از طرف دولت صورت نگرفته است و بیشتر واکنش ها همراه با حفظ خویشتنداری بوده است. در هفته یی که گذشت، «حسن روحانی» در مراسم بزرگداشت روز مددکاری که سه شنبه (23 اردیبهشت) در تالار حوزه ی هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد، تاکید کرد: در کشور عده یی به نام این که باید در برابر قدرت ها و ابرقدرت ها بایستیم، جیب مردم را زدند و اموال مردم را غارت کردند. وی همچنین در ادامه از مردم خواست که صبر را پیشه خود کنند و نسبت به این مسایل بی اعتنا باشند.

اما ادامه ی چنین رفتارهای تخریبی آن هم در برهه ی حساس گفت و گوهای هسته یی، عده ی زیادی را به واکنش وادشته است. از این رو، همزمان با توصیه های رییس جمهوری در مراسم روز مددکاری مبنی بر صبر و شکیبایی، برخی خواستار واکنش های قاطع تری از طرف هیات دولت نسبت به مخالفان شدند.

«حسن رسولی» عضو هیات مدیره ی بنیاد «باران»، ضمن تفکیک نقد از تهمت، افترا و تخریب، سکوت رییس جمهوری در مقابل تخریب های صورت گرفته را قابل دفاع خواند و افزود: خودداری رییس جمهوری از پاسخگویی مکرر به همه تخریب کنندگان پسندیده است؛ اما سایر اعضای دولت که مسوولیت های ملی و منطقه یی خود را انجام می دهند باید توجیه منطقی برای سیاست های دولت بیاورند و این گونه دچار انفعال نشوند.

*** گفت و گوها با هدایت های رهبری و  زیر پرچم حاکمیت

مدت هاست که تحرکات اقلیتی تندرو در کشورمان این موضوع را به اذهان عمومی وارد کرده است که با توجه به اهمیت موضوع هسته یی، آیا این روند گفت و گوها با نظارت رهبری صورت نمی گیرد؟ اگر رهبری در جریان است پس این همه واکنش منفی برای چیست؟

هفته ی گذشته «محمدجواد حق شناس» رییس جبهه ی اصلاح طلبان و عضو شورای مرکزی حزب «اعتماد ملی» در گفت و گوی تفصیلی با ایرنا ضمن بیان این که تیم گفت و گوکننده هسته یی نماینده ی کل حاکمیت است، افزود: وزیر امور خارجه به طور قطع از جمله چند وزیری است که باید راجع به مسایل با رهبری مشورت کند و اقدام های وی مورد تایید قرار گیرد. چطور طرف مقابل که با کشور ما در حال گفت و گو است به این نکته پی برده، اما دوستان مخالف ما در داخل متوجه آن نشده اند؟! به طور قطع مخالفان از این موضوع باخبرند.

«علی اکبر ولایتی» مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین الملل و دیپلمات کهنه کار جمهوری اسلامی ایران که 16 سال تصدی وزارت امور خارجه را برعهده داشت، هفته ی گذشته در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا، اظهار داشت: مذاکره ها مبانی دارد که اصول آن توسط رهبر معظم انقلاب مشخص شده و دوستان مذاکره کننده باید در این چارچوب گفت و گو کنند و مادامی که مذاکره کنندگان در همین مسیر هستند نباید مذاکره کنندگان تضعیف شوند.

شروع سکوت شکنی اصول گرایان در واکنش به تندروی های افراط گرایان به حدود دو هفته ی پیش می رسد. حدود دو هفته پیش بود که «مهرداد لاهوتی» نماینده ی لنگرود در مجلس و عضو فراکسیون اصول گرایان رهروان ولایت اظهار داشت: تمام مراحل مذاکره ها با مشورت رهبری است و هر زمان ایشان تشخیص دهند روند مذاکرات شکل دیگری پیدا کند، این دولت مطیع است.

همچنین «محسن رضایی» دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام روز پنج شنبه (18 اردیبهشت) در حاشیه ی اولین نشست همایش «گفتمان اقتصاد مقاومتی از منظر دین» در قم، تاکید کرد: دلواپس مذاکره های هسته یی و حقوق ایران نیستیم چون مذاکره ها زیر نظر رهبری نظام به پیش می رود.

همزمان «محمدباقر قالیباف» نیز در سومین همایش تجلیل از روحانیون پیشکسوت و رزمنده تهران بزرگ در سالن باغ موزه ی دفاع مقدس اظهار داشت: نباید بیان و قلمی بر صفحه ی کاغذ جاری شود که تضعیف کننده ی تیم مذاکره کننده هسته یی باشد و با این موضوع نباید به گونه یی رفتار کنیم که جامعه دچار دوگانگی و دو قطبی شود.

رویداد دیگری که در زمینه ی هسته یی هفته ی گذشته در صدر رسانه ها قرار گرفت رونمایی از چند دستاورد صلح آمیز هسته یی بود. امروز استفاده ی صلح آمیز از انرژی هسته یی در زمینه هایی چون کشاورزی، صنعت، پزشکی و غیره بر کسی پوشیده نیست و پافشاری مسوولان هسته یی کشورمان بر حق غنی سازی ایران برای ارتقای این عرصه ها است.

از این رو در یک شنبه ی هفته یی که گذشت حسن روحانی و «علی اکبر صالحی» رییس سازمان انرژی اتمی از سه دستاورد جدید هسته یی در حوزه ی سلامت رونمایی کردند. این دستاوردها عبارت بودند از سانتریفیوژ لوله یی (تیوبولار) برای تولید واکسن های نوترکیب (انسان و دام)، سامانه ی پایش پرتوهای فرابنفش (UV) و سامانه ی ملی پرتودهی چند منظوره ی گاما در مرکز بناب.

روحانی با رونمایی از این دستاوردهای صلح آمیز نشان داد که نه تنها ایران از این انرژی به دنبال تولید جنگ افزارهای هسته یی نیست، بلکه در پی ایجاد سلامت و کمک به ارتقای علمی و پزشکی در جهان است. بنابراین این مراسم که دو روز پیش از نشست حساس و مهم وین 4 تشکیل شد پیامی از جانب دولت تدبیر و امید به کشورهای طرف مذاکره با ایران در بر داشت که حاکی از فعالیت های هسته یی صلح آمیز دانشمندان ما بود.

***وین 4 نشانگر توجه جدی ایران به شکل گیری توافقی قوی و پایدار

چهارمین نشست تیم هسته یی کشورمان و گروه 1+5 شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان بعد از پشت سر گذاشتن سه روز گفت و گوی سخت و فشرده میان رییسان هیات های مذاکره کننده و معاونان آنان روز گذشته (جمعه) به پایان رسید. بنابه گفته ی مقام های دو طرف، در طول این نشست با وجود گفت و گوهای مهم، پیشرفت محسوسی در نگارش پیش نویس توافق جامع حاصل نشده است.

سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه و سخنگوی گروه مذاکره کننده هسته ای ایران پس از پایان نشست وین 4 گفت: همانطوری که قابل انتظار بود در اولین دور از مذاکرات رسمی، پیشرفت محسوسی در مسیر تدوین پیش نویس متن توافق جامع نداشتیم اما مذاکرات در ماه خرداد همچنان ادامه خواهد داشت.

عراقچی تصریح کرد: این مرحله از مذاکرات برخلاف سه دور مذاکره قبلی در وین که به تبادل نظر و طرح دیدگاه ها اختصاص داشت، مذاکره رسمی بود و بحث ها بسیار جدی و در فضایی کم و بیش بدون تنش صورت گرفت.

سخنگوی گروه مذاکره کننده هسته ای ایران ادامه داد: در این مرحله بحث های جدی بسیار خوبی از سوی طرفین مطرح شد اما این انتظار که در اولین دور از مذاکرات رسمی پیشرفت قابل ملاحظه ای نداشته باشیم، غیر طبیعی نبود.

عراقچی با بیان اینکه انتظار داریم مذاکرات همچنان ادامه داشته باشد، افزود: در خرداد ماه یک یا دو مذاکره دیگر خواهیم داشت که در مورد تاریخ قطعی آن هنوز به جمع بندی نهایی نرسیده و منتظر تایید برخی از هیات های مذاکره کننده ی 1+5 هستیم.

وی افزود: البته امیدواریم تا قبل از پایان این فرصت، توافق نهایی حاصل شود البته به این شرط که خواسته های ما در مذاکرات تامین شود و همچنین حقوق هسته ای ملت ایران از سوی طرفین مذاکره رعایت شده باشد زیرا تنها در این صورت است که توافق نهایی محقق خواهد شد.

بی تردید نباید به نتیجه نرسیدن این دور از گفت و گوها را شکست آن دانست. وجود اختلاف بین دو طرف امری بدیهی است و به طور کلی گفت و گو برای بررسی و حل همین اختلاف ها انجام می گیرد.

بر این اساس حل اختلاف ها میان ایران و گروه 1+5 که عمقی به اندازه ی یک دهه دارد، نیازمند زمان، حرکت حساب شده و پرهیز از عجله است. مذاکره همیشه برای حل اختلاف صورت می گیرد و چه بسا که یک موضوعی بعد از مدتی رایزنی و گفت و گو، حل و فصل شود.

در مجموع هنوز امید و خوشبینی در هر دو طرف گفت و گو موج می زند و آن ها حل موضوع هسته یی را دور نمی دانند و واکنش آن ها به خبرهای منفی برخی از رسانه ها به خوبی گویای این موضوع است. به عنوان نمونه، پس از پایان این نشست، شبکه ی «العربیه» به نقل از یک مقام آمریکایی مدعی شد که نشست دوجانبه با شکست مواجه شده است. به دنبال این خبر بود که «ماری هارف» معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به این خبر واکنش نشان داد و آن را «به کلی نادرست» و «غلط» خواند.

البته کارشکنی ها و فرافکنی های برخی مخالفان خارجی و رسانه های آن ها قبل از گفت و گوهای وین 4 شروع شده بود و امروز چنین رفتارهایی به روندی عادی و روزمره تبدیل شده است. در آستانه ی دور جدید گفت و گوهای هسته یی «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی یکشنبه ی گذشته (21 شهریور) عازم توکیو پایتخت ژاپن شد. این سفر که دو روز مانده به نشست وین 4 صورت گرفت منجر به آن شد که تحلیل گران این اقدام نتانیاهو را «دست به دامان ژاپن شدن» برای تقابل با ایران قلمداد کنند.

در آستانه ی این سفر، روزنامه ی ژاپنی «آساهی شیمبون» نوشت: نتانیاهو به احتمال زیاد، در دیدار با «شینزو آبه» نخست وزیر ژاپن از وی خواهد خواست که با لغو تحریم ایران مخالفت کند و این را نیز خواهد گفت که اسراییل به چیزی کمتر از چشم پوشی کامل ایران از طرح های هسته یی اش رضایت نخواهد داد.

همچنین روزنامه ی «اسراییل تایمز» در این باره نوشت: نخست وزیر اسراییل به همتای ژاپنی خود فشار می آورد تا در برنامه ی هسته یی ایران، طرف اسراییل را بگیرد و از گسترش روابط با تهران اجتناب ورزد.

در سوی دیگر «دنیس جت» سفیر پیشین آمریکا در پرو و مشاور پیشین وزارت امور خارجه ی آمریکا، هفته ی گذشته در گفت و گو با ایرنا از پیشرفت در گفت و گوهای هسته یی میان ایران و قدرت های بزرگ استقبال کرد. وی با اشاره به اینکه مخالفت اسراییل نمی تواند مانع پذیرش توافق هسته یی با ایران از طرف دولت اوباما شود، افزود: ناکامی لابی اسراییلی در افزایش تحریم ها و بر هم زدن مذاکره ها نشان دهنده ی افول قدرت آن در واشنگتن است.

در آستانه ی نشست وین 4، ژنرال «رابرت جی گارد» معاون پیشین وزیر دفاع آمریکا نیز برنامه ی موشکی ایران را دفاعی و مشروع توصیف کرد و اظهار داشت: هرگونه تلاش برای مطرح کردن توان موشکی جمهوری اسلامی در مذاکره های هسته یی میان ایران و گروه 1+5 اشتباهی بسیار بزرگ خواهد بود.

از طرف دیگر «هانس بلیکس» مدیرکل پیشین آژانس بین المللی انرژی اتمی و رییس کنونی موسسه ی کمیسیون سلاح های کشتار جمعی سوئد که دوشنبه ی هفته ی پیش به تهران سفر کرده بود در دیدار با «کاظم جلالی» رییس گروه روابط پارلمانی جمهوری اسلامی ایران با پارلمان اروپا، رویکرد جدید ایران در گفت و گوهای هسته یی را مثبت و قابل توجه ارزیابی کرد. او همچنین ضمن ابراز تاسف از توسعه ی جنگ افزارهای هسته یی رژیم صهیونیستی افزود: فعالیت های تسلیحاتی هسته یی اسراییل به طرز نگران کننده یی افزایش یافته به طوری که هم اکنون از فعالیت های کشور چین نیز پیشی گرفته است.

بلیکس تاکید کرد: مقام های اسراییل مرتب در حال ایجاد تهدیدهای عملی علیه ایران هستند و این نکته را هم باید درنظر گرفت که ایران در تاریخ چند صد ساله ی اخیر خود سابقه ی تهاجم به هیچ کشوری را نداشته است.