جلسه نقد و بررسی کتاب «بانوان ماه» و ترجمه آن در اهواز برگزار شد

این جلسه بعدازظهر جمعه ۲۲ بهمن، در هوای سرد و ابری اهواز و در فضای باز جزیره گردشگری ریف برگزار شد و تعداد زیادی از علاقمندان کتاب و ادبیات در آن حضور یافتند.رمان بانوان ماه که ترجمه ای از کتاب “سیدات القمر” اثر نویسنده عمانی جوخه الحارثی است در سال ۲۰۱۹ برنده جایزه جهانی من بوکر شده و جزو آثار ادبی ارزشمند جهانی قرار گرفت.در آغاز این جلسه دکتر کیوان لطفی، استاد دانشگاه و مجری صدا و سیما بعنوان مدیر نشست، ضمن تشکر از حضور مدعوین و علاقمندان، درباره کتاب بانوان ماه و مترجم آن توضیحاتی داد و سه چهره منتقد را معرفی کرد.

جلسه با سخنان احمد فاضلی شوشی، نویسنده، مترجم و منتقد ادبی ادامه یافت. وی گفت: بعد از اینکه رمان بانوان ماه را خواندم شباهت زیادی بین این اثر و رمان “خشم و هیاهو” اثر ویلیام فالکنر یافتم. این شباهت¬ها از حیث درونمایه، ساختار و شخصیت ها قابل توجه است. یکی از ویژگی های بانوان ماه که مورد توجه فاضلی قرار گرفته، تعدد زوایای دید است به این معنی که داستان با اینکه از زاویه دید سوم شخص محدود به ذهن روایت می شود اما در عین حال شخصیت عبدالله هم بعنوان راوی ظاهر می شود و این ویژگی مشابه رمان خشم و هیاهو است. همچنین شخصیت های داستان بانوان ماه به لحاظ رفتاری خصوصیات مشترکی با شخصیت-های رمان ویلیام فالکنر دارند.

فاضلی در فراز دیگری از سخنان خود به ساختار اجتماعی مردسالار در جامعه عمان اشاره می کند که در بانوان ماه با آن برخورد می¬کنیم و از زیر سلطه بودن زنان در جامعه می گوید تا جایی که هر آنچه از علم و هنر و خوبی در شخصیت زن باشد به پدر یا جد پدری نسبت داده می شود. وی همچنین با تحلیل شخصیت های داستان و ویژگی های هر کدام از آنها گفت این کتاب به واسطه اینکه اثری زنانه است و بر اساس طبیعت مرکزگریز زن، فاقد یک شخصیت مرکزی است و در بعد زمان نیز شاهد نوسان زیادی هستیم.

منتقد بعدی معصومه تمیمی (فاطمی نیا)، نویسنده و مترجم بود. تمیمی که دانشجوی کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی است پژوهشی تطبیقی درباره دو ترجمه فارسی اولی ترجمه علی¬اکبر عبدالرشیدی و دومی ترجمه محمد حزبایی¬زاده از رمان سیدات القمر انجام داده و نقاط ضعف و قوت این دو ترجمه را تبیین و مقایسه کرده است.وی ابتدا به اهمیت نقش ترجمه در ایجاد روابط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بین ملت ها اشاره کرد و سپس توضیحاتی درباره روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش ارائه کرد.

تمیمی گفت این پژوهش را با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر نظریه ترجمه بومگرایی و عناصر فرهنگی “پیتر نیومارک” انجام داده است. و این پنج عنصر فرهنگی را به این شکل نام برد: بوم شناسی(اکولوژی)، فرهنگ مادی(مصنوعات و دست ساخته های بشر)، فرهنگ اجتماعی(کار، تفریحات و سرگرمی ها)، سازمانها و نهادها(آداب و رسوم، تشریفات، مفاهیم، مسائل سیاسی و اداری، دین و مذهب و هنر) و حرکات و اشارات(واژگان مربوط به ایما و اشاره، حرکات سر و دست و عادات رفتاری).این نویسنده با ذکر چند مثال از دو ترجمه عبدالرشیدی و حزبایی زاده و تطبیق دو ترجمه با نظریه¬های علمی ترجمه، به سوالات اصلی پژوهش خود اینگونه پاسخ داد: با توجه به اینکه مترجم حزبائی زاده بیشتر از روش “معادل فرهنگی” و “انتقال” و “یاداشت” سود جسته و مترجم عبدالرشیدی تنها از روش کارکردی استفاده کرده است. بنظر میرسد ترجمه حزبائی زاده بسبب استفاده از معادل فرهنگی توانسته به میزان بالایی در رساندن پیام متن اصلی به خواننده فارس زبان موفق عمل کند. ولی عبدالرشیدی بدلیل عدم اطلاع یا عدم دقت در معادل یابی مناسب، نتوانسته در انتقال پیام به زبان مقصد موفق عمل کند.

سخنران بعدی دکتر سهراب طاووسی، پژوهشگر، مترجم و منقد ادبی بود که در ابتدای سخن خویش درباره اهمیت و ارزش ادبیات توضیحاتی داد و دلایلی که باعث شده رمان بانوان ماه مورد توجه قرار گرفته بگیرد را ذکر کرد. طاووسی که دکترای ادبیات انگلیسی دارد با تشریح موقعیت زمانی و مکانی داستان، تغییرات اجتماعی ای که در سیر داستان روی می دهد را شامل دو درونمایه اصلی می داند درونمایه اول درباره مفهوم زنانه گی است به این معنی که عنصر زن در جامعه ی در حال تغییر شامل چه تاثیر و تأثری است و درونمایه دوم جامعه در حال تغییر از سنت به مدرنیته است.وی در ادامه بی قهرمان بودن داستان را از خصوصیات بانوان ماه ذکرکرد و موفقیت نویسنده در نشان دادن مردسالاری رایج در جامعه عمان را در ادبیات داستان عنوان کرد. طاووسی همچنین درباره عنوان رمان و جایگاه ماه در ادبیات شرقی توضیحاتی داد.

در پایان حزبایی از سخنرانان و حضار در نشست تشکر و قدردانی کرد و درباره تجربیات خود در زمینه ترجمه توضیح داد.این نشست که بیش از دو ساعت به طول انجامید به همت مؤسسه الماس¬های ادبی برتر برگزار شد علرغم محتوای بسیار خوب علمی-ادبی که باعث شد با وجود وزش باد و هوای بسیار سرد، همه ی میهمانان تا آخرین لحظه به صحبت سخنرانان گوش فرا دهند، با انتقاد اغلب حاضران از مؤسسه برگزار کننده مواجه شد از جمله انتقادها نگذاشتن اتیکت نام افراد روی میز مجری و مدعوین، کمبود میز و صندلی و عدم پذیرایی از حضار تا جایی که حتی برای سخنرانان یک لیوان آب هم فراهم نشده بود.