منبع خارجی گرد و خاک همان هور العظیم است

نعیم حمیدی : هنگام شکل گیری توده های فراگیر گرد و خاک و غلظت آن در آسمان خوزستان شاید بارها با اعلام عبارت “منشاء خارجی” یا عراقی از سوی سازمان محیط زیست و مرکز پایش آن مواجه شده ایم و اینگونه به ذهن مخاطب متبادر می شود که عراق یک صحرای بزرگ بی آب و گیاه است و به کانون پمپاژ خاک به آسمان خوزستان و ایلام شده است اما با نگاهی به نقشه ژئوپلیتیک منطقه و بررسی اظهار کارشناسان مستقل بخوبی در می یابیم که منشاء عراقی گرد و خاک همان بخش جنوبی هور العظیم است که مانند بخش شمالی آن بدلیل عدم تامین حقابه و خشکاندن برای استخراج نفت به منبع تولید آلودگی تبدیل شده است و ۶۰ الی ۷۰ درصد خشکی تالاب در دو طرف ایرانی و عراقی بدلیل عدم تامین حقابه کرخه در پایین دست می باشد

سد سازی در بالادست کرخه و فعالیت شرکت های نفتی در قلب هور العظیم مانند دو لبه قیچی نابودی این تالاب و انسداد ریه تنفس طبیعت خوزستان را رقم زده اند . از سوی دیگر عدم اعتراف دستگاه های ناظر و متولی محیط زیست ، بر عمق و گسترش این فاجعه افزوده است.

متاسفانه غفلت از کانون‌ های تولید گرد وغبار در داخل کشور بویژه خشکاندن هور العظیم برای مقاصد افزایش تولید نفت به نوعی پاک کردن صورت مسأله است و نباید از نقش منابع داخلی گرد و غبار، کم‌ کاری‌ های صورت گرفته در داخل ، عدم رعایت اصول زیست‌ محیطی و البته سدسازی‌ های غیراصولی و مهمتر از همه خشک کردن یکی از بزرگترین تالاب‌های کشور توسط وزارت نفت در خوزستان غافل شد ، به گفته بسیاری از کارشناسان حدود ۱۰ مورد از ۱۲ مورد بحران ایجاد شده توسط گرد و غبار در خوزستان طی سال های اخیر ناشی از منابع داخلی و پهنه هور العظیم بوده است.

تالاب نیمه‌ خشک هورالعظیم که این روزها بیشتر به بیابان و مرداب می‌ماند، از یک سو و تپه‌های ماسه‌ای از سوی دیگر باعث شده‌اند تا با وزش بادی نه چندان پر سرعت و همچنین در سایه نبود بارش شهرهای خوزستان در انبوهی از گرد و غبار فرو رود

در ریشه یابی چالش بی پایان پدیده گرد و خاک پیش از هر موضوعی ذهن فعالان محیط زیست متوجه میدان نفتی آزادگان یا همان سومین میدان بزرگ نفتی جهان بعد از میدان نفتی غوار در عربستان و میدان نفتی بورقان در کویت می‌شود که با ضمیمه کردن اعتراف برخی مسئولان دولتی هنگام بحران آبی تیر ۱۴۰۰ مبنی بر صدور مجوز خشکاندن هور توسط پیمانکار چینی از سوی یک شورای بالادستی جهت یک مشت دلار بخوبی می توان به بررسی این مهم پرداخت

اکتشافات در میدان نفتی آزادگان از سال ۱۳۷۶ آغاز و از سال ۱۳۸۹ با سپردن کار به شرکت ملی نفت چین فعالیت ها در این بحش شکل جدی‌تری به خود گرفته است. پیش از هر چیز باید گفت تالاب هورالعظیم یا تالاب بزرگ هویزه همان میدان نفتی بزرگ است که شرکت‌ های نفتی سال‌ هاست برای حفر چاه‌های نفت و گاز و دستیابی به منابع عظیم نفتی اقدام به خشکاندن تدریجی آن کرده‌اند، تا اینکه امروز هورالعظیم دیگر رنگ و بویی از تالاب چه در بخش ایرانی و چه عراقی گذشته را ندارد و به بیابان و البته مردابی راکد در دیگر بخش‌ها که هنوز آبی در آن باقی مانده تبدیل شده است.

اکنون در پهنه هور العظیم حدود ۵۹ حلقه چاه که ۵۴ حلقه آن نفتی است و شش حلقه دیگر به منظور تزریق آب و گاز برای جبران فشار از دست رفته نفت و گاز پس از پنج سال استخراج حفر شده‌اند. برای حفر تمامی این چاه‌ها ، شرکت های مربوطه مجبور به خشک کردن محیط اطراف چاه بوسیله ریختن خاک و جلوگیری از ورود آب بوده‌اند .

یک کارشناس نفتی می گوید : از آنجا که میدان نفتی کاملاً داخل هور واقع شده است و عمق آب تالاب در عمیق‌ ترین نقاط به ۴ متر هم نمی‌رسد، برای شرکت های نفتی از لحاظ مالی مقرون به صرفه نیست که بخواهند برای استخراج نفت دکل نصب کنند. اقتصادی‌ترین کار همین خشک کردن است که البته می‌توانیم در صورت اعلام نیاز سازمان حفاظت محیط زیست پس از خشک کردن آب تالاب اقدام به مالچ‌پاشی زمین‌های اطراف آن کنیم.

 با این شرایط، گویا اعلام سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر آبگیری ۱۴۰ هزار هکتار از اراضی هورالعظیم ظرف یک سال نیز وعده‌ای بیش نباشد و برای هرکس که این فاجعه ملی را از نزدیک دیده باشد به خوبی قابل درک است که دیگر هورالعظیم به زندگی باز نخواهد گشت و گفتگوی کارشناس نفتی فوق الاشاره اینگونه به ذهن مخاطب متبادر می کند که خشک کردن هورالعظیم تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست می باشد!

البته نباید فراموش کرد ، وقتی گفته می شود منشا گرد و خاک منبع خارجی است منظور همان بخش جنوبی هور العظیم است که بازهم ریشه در بی آبی کرخه و تا حدودی دجله دارد

تالاب هور العظیم و سلامت پنج میلیون خوزستانی در سایه سه اقدام *استمرار سدسازی در بالادست کرخه* ، *توسعه میدان نفتی آزادگان و یادآوران در راستای افزایش تولید نفت* از رهگذر خشکاندن تالاب و *سکوت و عدم نظارت سازمان محیط زیست* و سیاست های مثلث وزارت نیرو ، وزارت نفت و سازمان محیط زیست بشدت آسیب دیده و متحمل خسارات جبران ناپذیر شده و باید از رهگذر تحقیق و تفحص در آمار مراجعان به مراکز درمانی بدنبال استخراج واقعی این آسیب ها بود که نمایندگان مجلس ، مدعی العموم و سازمان بازرسی کل کشور می توانند بهترین مراجع دفاع از حقوق عامه ساکنان خوزستان باشند