نتایج دیدار و گفتگوی دو حامی برجام

دیپلماسی رهبران اتحادیه اروپا در روزهای اخیر برای حفظ توافق هسته ای شدت گرفته است. از یک سو صدر اعظم آلمان با هدف گفت وگو با رئیس جمهوری روسیه راه مسکو را در پیش گرفته و در طرف دیگر مسئول انرژی اتحادیه در تهران به رایزنی مشغول است.پس از خروج آمریکا از برجام نقش و […]

دیپلماسی رهبران اتحادیه اروپا در روزهای اخیر برای حفظ توافق هسته ای شدت گرفته است. از یک سو صدر اعظم آلمان با هدف گفت وگو با رئیس جمهوری روسیه راه مسکو را در پیش گرفته و در طرف دیگر مسئول انرژی اتحادیه در تهران به رایزنی مشغول است.پس از خروج آمریکا از برجام نقش و مسئولیت رهبران اروپایی برای حفظ توافق هسته ای پررنگ تر از گذشته شده است. سفر روز جمعه بیست وهشتم اردیبهشت ماه «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان به روسیه و دیدار وی با «ولایمیر پوتین» رئیس جمهوری این کشور در شهر بندری سوچی از جمله تلاش های طرف اروپایی برای ماندگاری برجام است.

مرکل که در آستانه تصمیم ترامپ درباره برجام عازم آمریکا شده و دست خالی برگشته بود، اینک درصدد اجماع سازی برای تقابل با تحریم هایی است که آمریکا از نیمه مردادماه علیه ایران اعمال خواهد کرد؛ تحریم هایی که در صورت عدم ارائه سازوکارهای اثربخش از جانب دیگر اعضای توافق، بی تردید به خروج ایران از برجام و از بین رفتن این توافق چندجانبه بین المللی منتهی می شود.در دیداری که بین مرکل و پوتین انجام گرفت دو طرف بر ضرورت پایبندی به برجام تاکید کردند و صدراعظم آلمان از تلاش اروپا برای ایجاد شبکه ای مطمئن برای شرکت های اروپایی سخن گفت؛ شبکه ای که می تواند جو روانی ایجاد شده از سوی آمریکا را تعدیل و سرمایه گذاران خارجی را به ادامه همکاری با تهران تشویق کند.علاوه بر مرکل، «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه، مقام عالی رتبه بعدی است که در روزهای آغازین خرداد ماه برای شرکت در همایش بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ عازم روسیه می شود و درحاشیه آن با پوتین دیدار و گفت وگو خواهد کرد. او نیز همانند مرکل در جریان سفر به واشنگتن، تلاش قابل ملاحظه ای را با هدف منصرف ساختن ترامپ از برجام گریزی صورت داد اما نتیجه ای نگرفت. اینک او و دیگر اعضای اتحادیه معتقدند با همکاری روسیه و چین می توانند از میزان کارشکنی های آمریکا علیه برجام بکاهند.

مسکو و پکن نیز همواره از حامیان سرسخت برجام بوده و در عمر نزدیک به سه ساله توافق از هر فرصتی برای اعلام پایبندی به آن سود جسته اند. آنان در فضای پسابرجام از نخستین اجرا کنندگان توافق بوده و از این پس هم باید از توافقی که سال ها برای دستیابی به آن کوشیده اند، حمایت کنند.سفر مکرر مقامات اروپایی به روسیه و رایزنی با مقامات روسی گویای این واقعیت است که پس از خروج آمریکا، اتحادیه اروپا رسما مسئولیت پیشبرد برجام را بر عهده گرفته تا به دولتمردان آمریکا پیام دهد؛ پیامی مبنی بر این که دوره یکجانبه گرایی آمریکا به سر آمده و اروپا چه با حضور و چه بدون حضور ایالات متحده، توافقات مهم بین المللی را ادامه خواهد داد هر چند که مغایر با خواست و سیاست های کاخ سفید باشند.اروپا معطوف به همین هدف، اختلافات با مسکو را در حاشیه قرار داده تا دست کم در زمینه برجام به همبستگی بیشتر دست یابد. سال ها است که این دو بازیگر در مسائلی چون بحران اوکراین، تحولات منطقه ای با یکدیگر مناقشه دارند؛ تنش هایی که معمولا در صحن شورای امنیت خود را نشان می دهد. به تازگی نیز پرونده مسمومیت «سرگئی اسکریپال» جاسوس دوجانبه روسی- انگلیسی و دخترش بر عمق اختلافات فرسوده افزوده است. در چنین شرایطی باز هم در دیدارهایی که بین مقامات دو طرف انجام می گیرد، برجام در اولویت مباحث قرار دارد.

اتحادیه اروپا همزمان با رایزنی در مسکو، به دنبال تزریق اعتماد به ایران است تا مقامات کشور ما را به حفظ برجام امیدوار کند. خروج آمریکا از برجام باعث شد تا ایران از اروپا برای انجام تعهدات تضمین بخواهد. از این رو سفر روز جمعه (بیست و هشتم اردیبهشت) «میگل آریاس کانتیه» مسئول انرژی اتحادیه اروپا بی ارتباط با این شرط طرف ایرانی نیست.کانتیه در دیدارهایی که با «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی، «بیژن زنگنه» وزیر نفت، «رضا اردکانیان» وزیر نیرو داشت از تعهد اروپا به توافق هسته ای در صورت تداوم پایبندی ایران به برجام سخن به میان آورد. وی همچنین از تشکیل کمیته ای از سوی کمیسیون اروپا خبر داد که وظیفه رفع موانع موجود بر سر راه عملیاتی سازی برجام را عهده دار است.سخنان کانتیه در حالی انعکاس می یابد که کمیسیون اتحادیه اروپا به تازگی در بیانیه ای از اجرای «قانون مسدود ساز» خبر داده است؛ قانونی که دو دهه پیش با هدف حمایت از شرکت های اروپایی در برابر تهدیدات آمریکا علیه سه کشور ایران، لیبی و کوبا وضع شد اما به دلایلی مسکوت ماند. اینک اتحادیه اروپا قصد عملیاتی سازی آن قانون را در برابر زیاده خواهی های «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا دارد. این که اتحادیه اروپا با اجرای قانون مسدودساز تا چه میزان می تواند تضمین و اعتماد را به سرمایه گذاران و مدیران شرکت های اروپایی برای همکاری با ایران تزریق کند، جای بحث و بررسی دارد.