چالش ها و غلفت ها در حوزه گردشگری خوزستان

مکان ها ،سنت ها و رویدادها در صنعت گردشگری میدان فراخی در راستای بدست آوردن کسب در آمدهای سرشار و نیز تولید فرصت های شغلی جهت شهروندان است. خوزستان بدلیل پیشینه تاریخی و جایگاه اقلیمی آکنده از این ظرفیت ها و فرصت هاست که متاسفانه بدلیل ضعف های موجود در این حوزه هنوز به درستی […]

مکان ها ،سنت ها و رویدادها در صنعت گردشگری میدان فراخی در راستای بدست آوردن کسب در آمدهای سرشار و نیز تولید فرصت های شغلی جهت شهروندان است. خوزستان بدلیل پیشینه تاریخی و جایگاه اقلیمی آکنده از این ظرفیت ها و فرصت هاست که متاسفانه بدلیل ضعف های موجود در این حوزه هنوز به درستی از آن استفاده نشده است.

پتانسیل ها و ظرفیت های حوزه های مختلف از جمله فرهنگی، هنری و ورزشی در صنعت گردشگری خوزستان نظر به شاخص ها و نمونه های برجسته تاکنون مورد مطالعه و مداقه قرار نگرفته است در حالی که با کمی توجه به این حوزه ها در آمدهای سرشاری از این طریق عاید مناطق مقصد خواهد شد.بارها مشاهده گردید که مدیران این بخش سخن از افزایش حجم صنایع دستی و فرهنگی خوزستان به کشورهای دیگر سخن راندند اما پس از بررسی و پیگیری موضوع صحت این گفته ها به اثبات نرسید و حتی مورد انتقاد مدیریت عالی استان قرار گرفت.

109

خوزستان سرزمین سنت ها، آیین ها و آداب و رسوم و رویدادهای بزرگ تاریخی است و هر یک از آنها جهانی نهفته از رازها و ناشناخته ها در درون خود دارند. کافی است سفری هر چند کوتاه به مناطق و مناظر این خطه داشته باشیم تا به این باور برسیم.روستاها و آبادی ها مملو از آیین های سنتی است که حتی برای ایرانی ها نیز جذاب و دیدنی است.اکنون در هر آبادی و دهی از خوزستان آیین های منحصر به فرد برگزار وجود دارد لذا احیا و نمایش این آیین ها برای هر گردشگری جذاب و دیدنی خواهد بود.رویدادهای بزرگ در حوزه های مختلف از جمله فرهنگی، هنری و ورزشی خطه زرخیز خوزستان می تواند صنعت گردشگری را از حالت رکود خارج و فرصت های تاریخی برای توسعه و جهش اقتصادی خوزستان ایجاد کند.گردشگری آداب و سنت ها و نیز رخدادها نوع جدیدی از گردشگری است که با سایر سطوح صنعت توریسم پیوند دارد بازار توریسم وقایع تاریخی و آداب و سنن را مسافرانی تشکیل می دهند که برای دیدن رویدادها و یا تجربه شرکت در رویدادها به سفر می روند.

برپایی برگزاری آیین های بومی ،سنت ها و رویداها و سرازیر شدن سرمایه ها

برگزاری آیین ها و رویداها باعث افزایش شاخص اعتبار و جایگاه سنت ها و وقایع ،توجه رسانه ها و سرازیر شدن سرمایه ها به یک نقطه می گردد، که در پی آن تامین هر چه نیازهای ساکنان محلی ، رشد و توسعه یک منطقه را به همراه دارد.یک رویداد ممکن است به صورت متناوب و سالیانه (آیین عید فطر ، جشن چوب بازی ،اسب دوانی و نمایش اسب های اصیل ،عید صابئین مندایی) یا چند سال یکباربرگزار شود، و مدت زمان آن می تواند یک روزه، چند روزه تا چند هفته و در برخی موارد یکساله باشد.رویدادها در خوزستان دارای تنوع و گستردگی فراوان هستند، و می توانند در برگیرنده یک رویداد ساده برای مردم محلی یک منطقه و یا در سطح ملی و جهانی باشد.در اینجا می توان به چند نمونه از آیین های سنتی و دینی مردم ولایتمدار خوزستان اشاره کرد:

مناسبت عید فطر: دو روز پایانی ماه رمضان در بین مردم عرب‌ خوزستان اسامی خاصی دارند. مردم عرب‌ خوزستان دو روز قبل از عید را “ام الوسخ” و یک روز مانده به عید را “ام الحلس” می‌نامند. “ام الوسخ” به معنای “روز چرکین” می‌باشد که در این روز مردم عرب به نظافت خانه‌ها خود می‌پردازند، اجناس جدید برای منزل خریداری می‌کنند و خانه را برای فرارسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده می‌کنند. روز بعد از “ام الوسخ” را “ام الحلس” می‌نامند. ام الحلس نیز که نامی محلی و قدیمی از ایام رمضان است به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی بوده که جوانان در این روز به ظاهر خود رسیدگی می‌کنند. می‌توان گفت “ام الحلس” متضاد و نقطه مقابل “ام الوسخ” است.در روز عید فطر بعد از به جا آوردن فرایض ماه مبارک همگی خود را برای خواندن نماز عید آماده می‌کنند. مصلی و تمامی مساجد محلات اهواز و شهرستان‌ها مملو از مشتاقان عید می‌شود. بعد از خواندن نماز و دادن فطریه همگی خود را برای دید و بازدید آماده می‌کنند. در ابتدا افراد یک محله برای تبریک عید به خانه و همسایه‌های مصیبت‌زده‌ محله خود می‌روند و برای آنان دعای سالی خوش و نکو می‌کنند. خانواده عزادار نیز رسم است که لباس سیاه خود را به احترام عید یک روز از تن بیرون می‌کند. بعد از آن نوبت به بزرگان محله می‌رسد.از جمله اعمال زیبایی که در روز عید فطر شاهد آن هستیم باز بودن در خانه‌ها است. اگر درب خانه‌ای بسته بود نوعی بی‌احترامی به عید تلقی می‌شود. همسایه‌ها با شعارهای”یا الله”، “عیدکم مبارک یا اهل البیت” (عید شما مبارک ای‌ صاحب خانه) وارد خانه‌ها می‌شوند و با جملات “عیدکم مبارک” و “ایامکم سعیده” (عیدتان مبارک و روزهایتان نیک باد) عید را به هم تبریک می‌گویند.

untitled

نمونه دیگر آیین تعزیه خوانی در شوش (روستای بیت چریم) است .این آیین که از سابقه یکصد ساله برخوردار است بیش از 10 ساعت طول می کشد و تعزیه خوانان در قالب اشعار فصیح فارسی و عربی به بیان وقایع عاشورای سال 61 هجری می پردازند.برخی بازیگران این تعزیه نزدیک به 40سال است که نقش آفرینی می کنند.این تعزیه که برای کودکان، جوانان و جوانان یک کتاب تاریخی از وقایع حماسه عاشور است مورد توجه مخاطبان قرار می گیرد.اولین شبیه خوانی عربی کشورمان در بیت چریم (شهر حر) شکل گرفت، بیت چریم در شمال شرق شوش و از توابع این شهرستان که در حاشیه رود خانه دز و مسیر آن در 20 کیلومتری جاده اهواز اندیمشک است. از آنجایی که اهالی این مردم عرب هستند، مراسم تعزیه را نیز به زبان عربی اجرا می کنند.مراسم شبیه واقعه کربلا و عزاداری امام حسین (ع) دراین منطقه ریشه تاریخی دارد، به گفته ریش سفیدان این محل  ابتدا این مراسم توسط شیخ فرحان، شیخ غافل و شیخ فارس ابن شیخ سالم ازقبیله آل کثیر تیره (بیت چریم) بر پا می شده است.البته نمونه های دیگری همچون کوچ عشایر بختیاری،نمایش اسب اصیل و غیره را می توان بعنوان یک مصداق برای موضوع بیان کرد.

فعالیت های هنری چون برگزاری جشنواره های موسیقی و کنسرتها، نمایشگاه های نقاشی، عکاسی، فیلم، صنایع دستی و… ، علاقمندان بسیاری را به خود جلب می کند.برگزاری یک نمایشگاه کالاهای فرهنگی و صنایع دستی باعث جلب سرمایه گذاری خارجی در منطقه می شود و محصولات تولید داخل استان محل به فروش می رسد، که در پی آن رشد و توسعه اقتصادی را برای استان به همراه خواهد داشت.( اهداف مندرج در بخشنامه استاندار خوزستان پیرامون حمایت از تولیدات استانی )

با این حال بنظر می رسد رویدادهای فرهنگی و ورزشی در خوزستان بیش از سایر وقایع زمینه رشد دارد چون زیر ساخت های رشد رشته های گوناگون در این خطه فراهم می باشد.موقعیت جغرافیایی خوزستان و همچنین آب و هوای متفاوت در شمال و جنوب آن رشد این صنعت را در آن مضاعف کرده است.در این میان اما چند چالش مهم در فراروی استان قرار دارد ،فقدان مدیریت کارآمد،فراهم نبودن زیرساخت های پایدار برای توسعه گردشگری رویدادها و نیز عدم وجود برنامه منسجم و دراز مدت برای بهره گیری و استفاده از این پتانسیل ها است. از این رو مهیا کردن این امکانات، رشد گردشگری و افزایش درآمد و اشتغال در این مناطق را به همراه خواهد داشت.

** شناسایی ظرفیت های گردشگری رویدادهای استان خوزستان

رشد هر حوزه و فعالیتی تا حد زیادی به شناسایی ظرفیت ها و پتانسیل آن بستگی دارد و صنعت گردشگری نیز از قاعده مستثنی نیست.بخش اعظم ظرفیت ها و پتانسیل های صنعت گردشگری خوزستان تاکنون برای بسیاری از مردم کشور و حتی ساکنان استان ناشناخته مانده است؛ برای مثال هنوز نمی دانیم در حوزه گردشگری رویدادها چه میزان توانمندی در اختیار داریم البته این مشکل ناشی از بی توجهی به توان نخبگان فرهنگی و مراکز علمی استان و نبود ارتباط میان مدیریت این بخش با مراکز آکادامیک و دانش بنیاد است.صرف اینکه دو سه ژورنالیست آماتور را در مجموعه مشاوران خود قرار دهیم هنر نیست و این اقدام معنایی جز اغوای افکار عمومی و سرپوش نهادن بر ضعف ها ندارد.

برای رونق این حوزه گردشگری ابتدا باید به شناسایی توانمندی ها و فرصت های استان پرداخت و سپس برای این شاخه گردشگری برنامه ریزی کرد.در مجموع گردشگری آداب و آیین ها و نیز رخدادها زمینه های فراوانی جهت جذب گردشگر خارجی دارد و از این رو لازم است از این شاخه بیشتر برای رشد اشتغال و در آمد در استان خوزستان بهره جست.انتظار می رود استاندار محترم خوزستان که اولویت خود را توسعه استان و تولید فرصت های شغلی قرار داده نسبت به بررسی موضوع و تطبیق آن با خروجی مدیریت این بخش و ارزیابی عملکرد برای خوزستان در این عرصه یک تصمیم تاریخی اتخاذ کند.

Qashqai7048913717_230249280_918n00005033-b