میراث سینمایی نجیب محفوظ( ۴)

قاسم مزرعه فرد :به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران رمان الثلاثیه یکی از شاهکارهای بزرگ ادبیات معاصر جهان محسوب می‌شود، رمانی از نجیب محفوظ شامل سه داستان “بین القصرین “، ” قصر الشوق ” و ” السکریه ” که در نیمه دوم دهه پنجاه میلادی به چاپ رسیدند.گفته می‌شود که عنوان هر سه کتاب بر گرفته […]

قاسم مزرعه فرد :به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران رمان الثلاثیه یکی از شاهکارهای بزرگ ادبیات معاصر جهان محسوب می‌شود، رمانی از نجیب محفوظ شامل سه داستان “بین القصرین “، ” قصر الشوق ” و ” السکریه ” که در نیمه دوم دهه پنجاه میلادی به چاپ رسیدند.گفته می‌شود که عنوان هر سه کتاب بر گرفته از نام خیابان هایى در قاهره است که نویسنده کودکی و نوجوانی خود را در آنها به سر برده بود.

الثلاثیه یا رمان سه گانه زندگی سه نسل از خانواده های متفاوت در قاهره از جنگ جهانی اول تا روی کار آمدن جمال عبدالناصر در سال ۱۹۵۲ و سقوط ملک فاروق را به تصویر می کشاند.این رمان یکی دیگر از آثار نجیب محفوظ است که هم در قالب فیلم سینمایی عرضه گردید و هم به شکل سریال تلویزیونی و چه بسا اکران این فیلم‌ها و ترجمه انگلیسی این سه گانه بی‌تأثیر در مشهوریت نویسنده آن و بلاخره دریافت جایزه نوبل نباشد.” بین القصرین” که اولین کار این سلسله روایت محفوظ است در سال ۱۹۶۴ میلادی به روی پرده سینما رفت .

سه سال پس از آن از قسمت دوم این سه‌گانه یعنی ” قصر الشوق” نیز با همین عنوان فیلمی ساخته شد و شش سال دیگر طول کشید تا آخرین قسمت الثلاثیه یعنی فیلم ” السکریه” تهیه شود.جالب است بدانیم که در هر سه فیلم سینمایی مقتبس از این رمان که تهیه و پخش آنها حدوداً ده سال به طول انجامید “یحیی شاهین” و “عبدالمنعم ابراهیم” در هر سه فیلم آن از بازیگران اصلی بودند.”نور الشریف” سوپر استار دهه هفتاد و هشتاد سینمای مصر که به علت دوبلاژ فارسی و پخش فیلم سینمایی “ناجی العلی” نامی نسبتاً آشنا برای هنردوستان ایرانی است ، اولین تجربه بازیگری حرفه ای خود را با ” قصر الشوق ” آغاز و با “السکریه” ادامه داد تا آن که بعدها سر از هفت فیلم سینمایی دیگر مقتبس از آثار نجیب محفوظ در آورد و رکورد دار بیشترین بازیگری در داستان های نجیب محفوظ گشت؛ همچنانکه در بین هنرمندان زن این افتخار همچنان از آن “شادیه” است.

بعدها یعنی در اواخر نیمه دوم دهه هشتاد میلادی که هر دو رمان بین القصرین و قصر الشوق در قالب سریال های تلویزیونی کار شده و پخش گردیدند به جز “هدى سلطان”، هیچ کدام از عوامل فیلم های پیشین این ثلاثیه حاضر نبودند. در این سالها “یحیى شاهین هفتاد سالگی را تمام کرده و توانایی بازیگری نداشت و “عبدالمنعم ابراهیم” نیز از دنیا رفته بود.در ایران نیز نسبت به این رمان سه قسمتی عنایت ویژه‌ای شده است سالها پیش محمدحسن پرندیان بین القصرین را با عنوان “گذر قصر” به فارسی برگرداند چندی بعد سید ناصر طباطبایی نیز این کتاب را تحت عنوان “از قصر تا قصر” ترجمه کرد و اخیراً محمدرضا مرعشی مترجم نام آشنای خوزستانی در صدد ترجمه هر سه رمان الثلاثیه است. وی ترجمه بین القصرین را به اتمام رساند و این اینک به قصر الشوق رسیده تا سپس وارد السکریه و ترجمه آن گردد.

ادامه دارد…