سُنن و رسوم تابعی از زمان و مکان

علی عبدالخانی : در چند دهه قبل وقتی شخصی دار فانی را وداع می گفت، اهالی روستا یا محل یا قبیله وظیفه تهیه غذا به مدت ۳ روز را متقبل می شدند و خانواده متوفی نه تنها وظیفه ای در این زمینه نداشتند و هیچگونه فشار مالی را متحمل نمی شدند بلکه همچون سایرین از همان غذا تناول می کردند، لذا اقتصاد آن خانواده بخاطر مخارج سنگین ختم و ترحیم دچار فروپاشی یا مشکل نمی شد.

با گذشت زمان و زوال تدریجی رسم پختن غذا توسط اهالی، متاسفانه این رسم بدون لحاظ شرایط مالی و توان اقتصادی و متغیرهای زمانه، به خانواده متوفی منتقل شد و زمینه ی تضعیف یا فروپاشیدن اقتصاد بسیاری از خانواده ها گردید.

نکته ی قابل تامل که محافل روشنفکری کمتر به آن می پردازند مسئله تابعیت رسوم و آداب از شرایط زمان و مکان است که بر این اساس اگر هم در مقطعی از زمان پختن غذا آسیبی برای خانواده متوفی محسوب نمی شد اما این رسم در شرایط فعلی یک آسیب بزرگ و تمام عیار اجتماعی – فرهنگی به شمار می رود لذا وظیفه ی همگان است که در تبدیل چنین رسم هایی به اعمالی ضد ارزش و نابهنجار اقدام نمایند.

در یک‌ منظر فراتعصبی خواهیم دید مراسم جنبی و فرعی همچون نوع و کیفیت طبخ، تعداد بیرق، میزان بنرهای چسبانده شده بر در و دیوار منزل متوفی و… بیشتر به عرصه ای برای تفاخر و برتری جویی شبیه است تا مراسم ترحیم و فقدان یک انسان.

خاندان غزی ( بیت الغزی ) به زعامت احمد بن کاظم العویز الغزی در اوایل دهه ی ۸۰ که صحبت از تعدیل هر کدام از سُنن و رسوم قبیله گناهی لایغفر تلقی می شد، تصمیم های بزرگی اتخاذ نمودند که هرکدام از آنها شایسته تقدیر هستند.

آنها تصمیم گرفتند که در مراسمات فاتحه خوانی غذایی طبخ نکنند و خودشان هم در مراسم فاتحه خوانی دیگران غذایی تناول نکنند.برافراشتن بیرق چه از جانب خودشان یا دیگران را در مراسم فاتحه خوانی امواتشان منع کردند . غزی ها بر رسم دلجویی موسوم به احسان که سبب بسیاری از دلخوریها و کدورتهای بدون دلیل می شود، نیز خط بطلان کشیدند.

از دیگر مواد مورد توافق خاندان غزی نفی کامل رسم جراء (پولی که در مراسم عزاداری رد و بدل می شود) بود. بر این اساس نه در مراسم خودشان پولی دریافت می کنند و نه پولی به دیگران می دهند.

در ابتدا خیلی از افراد متعصب حرکت آنها را نپسندیدند اما با گذشت بیش از بیست سال خیلی از افراد وروشنفکران نظر آنها را صائب دیده آراء شان در حال اجرا در بین همه طبقات جامعه از قبایل وعشایر است

قبیله ی عبیات نیز با تحلیل مناسب و درک صحیح از شرایط زمان و مکان از جمله اولین خط شکنان رسوم موردنظر بودند که در هر حال تصمیمات جسورانه آنها شایسته تشکر و تقدیر است.امیدواریم اقشار تحصیلکرده و روشنفکر همچنین سران قبایل ضمن گذر از تعصب های بدون مبنا، در رد و نفی چنین رسومی پیشگام باشند.