پیامدهای مخرب طرح های انتقال اب و سدسازی بر امنیت غذایی کشور

نعیم حمیدی :شاخص جهانی امنیت غذایی (GFS) نام یک شاخص مهم برای سنجیدن میزان توانایی یک کشور برای فراهم کردن غذا و خوراک مناسب برای شهروندان خود است. این شاخص توسط سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد فائو با سه عامل توانایی تهیه غذا،در درسترس بودن و کیفیت مواد غذایی در بر می‌گیرد. ایرلند و فنلاند بهترین عملکرد تامین غذا درجهان دارند. در غرب آسیا قطر (رتبه ۱۳ جهان) و امارات (رتبه ۲۱ جهان) بالاترین رتبه را در شاخص امنیت غذایی میان کشورهای منطقه دارند.

عربستان، کویت، عمان درردیف کشورهای امن غذایی دسته بندی میشوند.امامتاسفانه سازمان فائو سالهاست که اطلاعاتی از وضعیت امنیت غذایی ایران،عراق،افغانستان و ترکمنستان دریافت نکرده واین کشورها را در ردیف کشورهای نامشخص (طوسی رنگ) در نقشه نشان میدهد. پژوهشگران داخل کشور قریب به اتفاق معتقدند شاخص امنیت غذایی درایران طی سالهای اخیر روندنزولی و منفی راطی کرده است.‏نکته مهم این است که ما منابع آب زیرزمینی کشور را به بهانه خودکفایی درکشاورزی ،توسعه صنایع آبر در مناطق کویری ازدست داده‌ایم، وضعیت امنیت غذایی مان هم نامشخص است!

بطور نمونه به دلیل عدم توسعه صنعت خورشیدی و بادی ، سالانه ۸ میلیارد مترمکعب از حقابه خوزستان صرف تولید برق آبی می شود این در حالی است سهم خوزستان از برق تولیدی صرفا ۱۳درصد بوده اما در عوض حقابه مذکور از بخش کشاورزی و محیط زیست خوزستان کسر می گردد.همچنین ۶۰ درصد آب انتقال یافته از سرشاخه‌های کارون و دز به فلات مرکزی ، در حوزه صنعت و کشاورزی استان های قم ، اصفهان، یزد و کرمان مصرف می شود این در حالی است که قرار بود انتقال آب بین حوضه ای صرفا برای مصارف شرب باشد و این امر به عامل مهم تنش آبی در خوزستان و کاهش میزان انواع محصولات استراتژیک کشاورزی در استان شده است. براساس قانون برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی و سیاست های کلی ابلاغی میزان تولیدات کشاورزی خوزستان تا پایان برنامه باید به ۲۲ میلیون تن در سال برسد اما بدلیل عدم تامین حقابه لازم این رقم در حدود ۱۱ میلیون تن می باشد

جالب است بدانیم میزان تولید محصولات کشاورزی در اصفهان از ۳ میلیون و ۲۰۹ هزارتن در سال ۹۸ به ۴ میلیون و ۴۹۷ هزارتن در سال ۹۹ افزایش پیدا کرده است و در طول برنامه ششم توسعه ، تولیدات راهبردی کشاورزی این استان حدود ۳/۶ برابر رشد یافته است .در همین راستا تولید ماهیان زینتی به ۶۷ میلیون قطعه در اصفهان رسیده است . حدود ۴۰۰ هکتار در اصفهان زیرکشت گیاهان زینتی است . اصفهان توانست در سال ۹۹ با تولید یک میلیون و ۴۴۰ تن مقام نخست تولید شیرخام کشور را بدست آورد. سرانه مصرف لبنیات برای هر فرد در ایران حدود ۱۲۱ لیتر در سال تعریف شده اما در اصفهان این سرانه برای هر فرد ۲۸۸ لیتر در سال می باشد

در مقابل استان خوزستان ، علیرغم داشتن ظرفیت های طبیعی و دامی نقش مهم لبنیات در سفره غذایی مردم این استان، تنها ۴۰۳ هزار تن شیر خام در سال تولید داشته که ۱۶۹۶۷۶ تن آن مربوط به گاومیش های حاشیه کرخه است .متاسفانه بخش مهم شیر مورد نیاز جمعیت ۵ میلیونی خوزستان از کارخانجات شیر استان های همجوار همچون اصفهان و کرمانشاه تامین می شود.خوزستان در دو دهه گذشته علاوه بر تامین مایحتاج داخلی بخشی از مصارف لبنی استان های دیگر را پوشش می داد

به گفته مدیر سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در مصاحبه با خبرگزاری مهر در مورخ ۸ خرداد ۱۴۰۰ ، کشت فصلی خوزستان از ۳۰۰ هکتار در سال زراعی گذشته به ۸۸ هزار هکتار در سالجاری رسیده است . سخن فوق بدین معناست که بدلیل عدم تامین حقابه کشاورزی از سوی وزارت نیرو ، حتی ۱۳۱ هزار هکتار حداقلی در خوزستان زیر کشت محصولات فصلی نرفته است اما در عوض ۴۰ هزار هکتار کشت حداقلی استان های لرستان و ایلام در پایین دست سیمره در سال ۱۴۰۰ به حدود ۷۵ هزار هکتار افزایش و زیرکشت شلتوک رفته و حقابه آن نیز تامین شده است

️